Координаталар системаси


у О (санок боши) ва масштаб бирлиги берил-


Download 223.74 Kb.
bet2/4
Sana15.06.2023
Hajmi223.74 Kb.
#1485613
1   2   3   4
Bog'liq
системаси

у О (санок боши) ва масштаб бирлиги берил-

ган булса. Одатда бу укларни бири горизон-

М тал, иккинчиси вертикал жойлашган була

ди. (Р. Декарт, француз олими 1596-1650)


II I Горизантал укни абсциссалар уки,

Х (ОХ), вертикал укни ординаталар (ОУ)

III IV l ч-1 уки дейилади. Бу укларни иккаласи координата уклари, уларнинг кесишган нуқтаси (санок боши) координата боши дейилади. Координаталар боши ОХ ук учун хам, ОУ ук учун хам санок бошланадиган нуқта хисобланади. Укларни хар бирида мусбат йуналишлар стрелкалар билан курсатилади. Нуқтанинг текисликдаги урни анашу координаталар системасига нисбатан аникланади.


Текисликда бирор М нуқтанинг (ч-1) урини аниклаш учун бу нуқтадан, ОХ ва ОУ укларига перпендикуляр туширамиз ва координати уклари билан кесишиш нуқталарини Р ва Q билан белгилаймиз.
М нуқта берилган булса, равшанки Р ва Q нуқталар аникланади ва Р,Q маълум булса, М нуқтани урнини аниклаш осон. Маълумки, кесмаларнинг узунликлари бирор узунлик бирлиги билан улчанади. Шу туфайли координата укларида масштаб бирлиги танлаб олинган булади: х=ор, у=оQ деб белгиласак, бу сонлар ёрдамида текисликда факат битта М нуқтани топамиз; х сони М нуқтани абсциссаси, у сони эса уни ординатаси дейилади ва М(х;у) куринишда ёзилади. Масалан М (4;-5) булса х=4, у=-5 эканини билдиради.
Нуқта берилган деймиз, агар унинг координаталари берилган булса.
Координата уклари текисликни турт булакка ажратади, бу булаклар чораклар дейилади (ч-1). Дафтарнинг булинган квадратчалар томонини
масштаб бирлиги сифатида

. М5 6 кабул килсак (ч-2) да курсатилган
5 . М4 . М3 нуқталарнинг координаталари

4 куйидагича булади: М1 (1;1), М2 (3;3),

3 . М2 М3 (7;5), М4 (4;5), М5 (-3;6), М6 (-6;2),


Download 223.74 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling