Koreya tarixi

K X D R va K o reya 
1945 y il 5 ap reld a S S S R 1941 y ild a Yapo- 
R e sp u b lik a sin in g
niya 
bilan 
h jz ilg a n b etaraflik to 'g 'risid a g i 
tash k il to o ish i 
sh artn om an i b ek o r q ild i. F ash istlar G erm a-
niyasi taslim etilg an id an so 'n g , M o skvag a 
y ap o n sh ah zo d asi K o n o e Y aponiyaga xu ju m q ilm aslik va K o reyan i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

108
V ll Bnh M U STA M LA KA D A V RI. KOREYA U RU SH l VA KO R EYA N IN G BO U N ISH I
q ay ta m u stam lak a etish d an voz k ech ish evaziga SS S R n in g K u ril va 
Jan u b iy Saxalin g a ega b o ‘lish taklifi b ilan k eld i. B iro q sh ah zo d a qa- 
bu l qilinm adi. 1945 yil 8 av g u std a Yalta va Potsd am kon feren siy alari 
an tifash ist k u ch larin in g q aro rig a m u v o fiq S SS R Y ap oniyaga qarshi 
u ru sh e 'lo n qildi, 9 avg u std a esa M an ju riya va K o reyad a jo y lash - 
g an K van tun arm iyasiga qarshi u rush h arak atlarin i b o sh lad i. 1 1 -2 2
av g u std a U n g i va N ajin portlari, C h x o n jin va V onsan dagi h a rb iy - 
d engiz bazasi eg allan d i. 15 av g u std a yapon im p erato ri u ru sh h ara- 
katlarini to 'xtatish haqida b u y ru q berad i, am m o K o reyan in g yapon 
qism i yana b ir m u d d a t q arsh ilik k o 'rsatd i. 24 va 25 av g u std a sovet 
q o 'sh in lari X am xin va P xen y an g a tu sh irild i 25 av g u std a Sh im o liy
K oreyad agi b arch a y ap on q o 'sh in i q u ro lsizlan tirild i, sen tyabr bo sh - 
larida so v et qism i 3 8 -p a ra lle lg a chiqd i. 2 sen ty ab rd a Yap oniyaga 
ittifoqch i d av latlar taslim b  lg a n lik to 'g 'risid a g i sh artn om an i im zo- 
ladilar. 8 sentyabrd a esa A m erik a q o 'sh in i Tnchxonga tu sh irild i va 
38 -p a ra lIeln in g ja n u b iy q ism in i eg allad i.
K o reya m u sta m la k a isk a n ja sid a n o zo d etild i. B iro q y ag o n a m u s- 
taqil d a v la t h aq id ag i orzu am alg a o sh m ad i. Q a ra m a -q a rs h i m af- 
k u rav iy va g eo siy o siy q iz iq ish la r tu fay li, K o re y a n in g S h im o li va 
Ja n u b id a tu z ilg a n A m erik a va so v et m a ’m u riy ati b o sib o lin g a n d o- 
iralard a o 'z la rin in g tartib larin i o 'm a ta b o sh la d i, b u esa ich k i siyo - 
siy n iz o la rn i k u ch ay tird i va y ang i so tsial g 'a la y o n la m i q o 'z g 'a td i.
1945 yil 1 6 -2 6 d ek a b rd a M o sk v ad a A Q Sh, S S S R va A n g liy a tash- 
qi ish lar v a zirlarin in g k en g ash i o 'tk a z i!d i. K o rey ad a 5 y illik v asiy - 
lik tartibin i o 'rn a tish g a , u n in g d o irasid a m a m la k a tn in g m u v aq q at 
h u k u m a tin i tu zish g a k elish ild i va b u b ila n b o g 'Iiq h o ld a 1946 yil 20 
m a rtd a n 1947 yil 18 o k ty ab rg a q a d a r ish olib b o rg a n S o v e t-A m e rik a
q o 'sh m a k o m issiy asi tu zild i. A m m o o 'z a ro q a ra m a -q a rs h ilik la r 
tu fayli u n in g ishi n atija b erm a d i. 1947 y il n o y ab rd a A Q Sh tash ab - 
b u si b ilan B M T B o sh A ssa m b ley a si K o re y a n in g h ar ikki q ism id a 
u m u m iy sa y lo v o 'tk a z ish va B M T n in g K o re y ad ag i V aq tin ch alik
k o m issiy asi n azo rati o stid a h u k u m a t sh a k lla n tirilish i to 'g 'risid a
q a ro r qabu l qild i. S S S R u sh bu k o m issiy a n in g S h im o liy K o reya- 
ga k irish in i rad etg ach , u sh b u sa y lo v la r faqat Ja n u b d a o 'tk a z ild i 
(1948 yil 18 m ay ) S ay lo v n atijalarig a k o T a , K o reya R esp u b lik a si 
p a rla m en ti sh a k lla n tirild i, u m a m la k a t k o n stitu tsiy a sin i q ab u l qil- 
di va p re zid e n tn i say lad i, k ey in ch a lik h u k u m a t va su d h o k im iy ati 
sh a k lla n tirild i. 1948 y il 15 a v g u std a, y ap o n h u k m ro n lig id a n ozo d
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

VII Bob. M U STA M LA K A DAVRI. K O R EYA U RU SH I VA KO R EYA N IN G BO LIN ISH I
109
etilg a n lik k a u ch y il to 'lg a n k u n d a, K o reya R esp u b lik a d eb rasm an
e 'lo n q ilin d i. 1948 y il 9 sen ty a b rd a esa Y u qori xalq k en g a sh in in g
1 -se ssiy a sid a y arim o ro l sh im o lid a K o reya X alq D e m o k ra tik R es- 
p u b lik asi tash k il etilib , u n in g k o n stitu tsiy a si q ab u l q ilin d i.
K o r e y s u r u s h i 
1 9 4 8 -1 9 4 9 y illarda chet el q o 'sh in lari K oreya
yarim o ro lid an olib ch iqib ketild i ( a w a l sovet, 
k ey in esa A m erika). 1950 yil 25 iy u nd a m a m lak at 3 yil d av o m etgan 
fu qaro lik u rushi g ird o big a tortilgan edi. S h im o liy K oreya va sovet 
ad ab iy o tlarid a urush tash ab b u sk o rlari Jan u b deb, Jan u b iy K oreya, 
g 'a rb va zam o n av iy R ossiya ad abiy o tlarid a esa Sh im ol d eb aytilad i.
U ru sh n in g d astlabki bo sq ich id a Sh im ol arm iyasi Seu lni sh id d at 
bilan b o sib olad i va raqib q o 'sh in in i K oreya yarim o ro lin in g ja n u b i- 
sh arqiy ch ekk alarig a su rib b o rg an hold a Jan u b i K o reyan in g katta 
q ism in i eg allab olad i. B iroq B M T X av fsizlik K en g ash in in g m an d a- 
tiga k o 'ra, Jan u b iy K o reya to m o n id an xalq aro qurolli k u ch lam in g , 
en g avvalo, A Q Sh , sh u nin gd ek, boshqa d av latlam in g u ru sh g a ki- 
rishi, Jan u b iy K oreya arm iy asin in g qarshi xu ju m ga o 'tish ig a im kon
berd i. Seul q ay tarib o lind i, h arbiy h arak atlar esa S h im o liy K oreya 
h u d u d ig a k o 'ch d i. Jan u b iy K oreya qo 'sh in i va B M T k u ch lari P xen - 
yanni eg allad i va K o re y s-X ito y ch eg arasid ag i A m n o k k an daryo- 
siga chiqdi h am d a k o re y s-so v e t ch eg arasid an u zoq d a b o 'lm ag an
C h x o n jin n i egallad i. A m m o X ito y b o 'lin m a !a rin in g S h im o liy Koreya 
to m o n id an u m sh g a kirish i 1950 yil ok ty ab rd a y ana Jan u b iy K o re- 
ya va B M T q o 'sh in in i 3 8 - p arallelg a ch ek in ish g a m ajbu r etd i. F ront 
ch izig 'i u shbu parallel ray o n lard a barq arorlash d i, h arb iy h arak atlar 
esa n a v b a tm a -n a v b a t h u ju m k o rlik v a h im o y a v iy x arak ter k asb etdi. 
1953 yil 27 iy u ld a K X R , K X D R va B M T q o 'sh in i vakillari to m o n id an
su lh im zolan d i.
U ru sh m illio n la b k ish ila r h ay o tig a zo m in b o T d i. M a m la k a t iq ti- 
so d i v ay ro n boT d i: ta x m in a n 80 fo iz sa n o a t va tra n sp o rt in fra stru k - 
tu rasi, 5 0 foiz a tro fid a g i tu ra r jo y fon d i v ay ro n b o T d i. U s tig a -u s ta k , 
u m s h m illa tn in g y an ad a p a rc h a la n ish ig a , o 'z a ro d u sh m a n lik va 
ish o n c h siz lik k a olib k eld i.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

110