Koreyashunoslik

2.2. Xalqaro mehnat migratsiyasida O‘zbekistonning ahamiyati

O‘zbekiston xorijda mehnat migratsiyasining yuqori ko‘rsatkichlari qayd etilgan davlatlar qatoriga kiradi. Koronavirus pandemiyasi tashqi mehnat migratsiyasi bilan bog'liq statistik ma'lumotlarga sezilarli ta'sir ko'rsatdi. 2019-yilning o‘zida rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, O‘zbekistonning 2,5 milliondan ortiq fuqarosi mehnat muhojiri bo‘lgan. 2021-yilda respublikada mehnat resurslari soni 19,3 million kishini tashkil etdi, shundan 1,67 million kishi tashqi mehnat migrantlari – mehnatga layoqatli aholining 8,6 %ini tashkil etdi. Mehnat migratsiyasining asosiy oqimi Rossiyaga - 71%, Qozog'istonga - 12%, Janubiy Koreyaga - 4% va Turkiyaga - 3% to'g'ri keladi. 2021-yilda O‘zbekistonga xalqaro pul o‘tkazmalari tizimlari orqali kelib tushgan summa 8,1 milliard dollarga teng yoki mamlakat yalpi ichki mahsulotining 13 %ini tashkil etadi. Bu 2019 va 2020-yillarga nisbatan 34 %ga ko‘p – 6 milliard dollar.

O‘zbekiston uchun tashqi mehnat migratsiyasini tartibga solish masalasi muhim bo‘lib, o‘tgan yillar uning muhokamasidan chetda qolgani bilan ajralib turdi. O‘zbekistonda hokimiyat almashishi, ichki va tashqi siyosatning yangilanishi munosabati bilan bu yo‘nalishda ijobiy o‘zgarishlar kuzatilmoqda. Rasmiylar, ommaviy axborot vositalari, nodavlat notijorat tashkilotlarining mehnat migratsiyasi masalasiga munosabati o‘zgardi, muhojirlar xorijda O‘zbekistonning bir qismi sifatida qabul qilina boshladi, ular bilan suhbatlashish zarur. Shu bilan birga, mehnat muhojirlari bilan tizimlashtirilgan va yaxshi muvofiqlashtirilgan aloqa mexanizmi hali shakllanish bosqichida, bu boradagi ishlar juda dolzarb.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2018-yilda Aholi bandligiga ko‘maklashish davlat dasturini amalga oshirish to‘g‘risida”gi PQ-3506-son Qarori tasdiqlandi¹⁴. Qaror o‘z maqsadi bilan aholi, ayniqsa yoshlar, kam ta’minlangan oila a’zolarining bandligini ta’minlash, yangi sanoat korxonalar qurilishi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish, xizmat ko‘rsatish sohasini kengaytirish hisobiga yangi doimiy ish o‘rinlarini tashkil etish va shu asosda aholi turmush farovonligi va sifatini oshirishga qaratilgan.
Bugungi kunda mamlakatimizda ishsizlikning paydo bo‘lish sabablariga ko‘ra quyidagi asosiy turlari ko‘p uchramoqda:
- tarkibiy – iqtisodiyotning yangi tarmoqlari paydo bo‘lishi yoki eskisiga barham berilishi va mulkchilik shakllarining o‘zgarishi bilan yuzaga keladi;
- yashirin – bu asosan qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarish tarmoqlari uchun xos va bu haqiqiy ishchi kuchini kamroq miqdorda talab qiladi;
- mavsumiy – ma’lum bir mavsumda ish bilan bandlikni ta’minlovchi, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, ularni qayta ishlash va tayyorlash muddati bilan asoslangan;
- texnologik o‘zgaruvchan – bu korxonada texnologik o‘zgarishlarning amalga oshirilishi va modernizatsiya qilinishi natijasida yuzaga keladi. Masalan, fan-texnika yutuqlari natijasida qo‘l mehnati o‘rnini mashina egallashi natijasida yuzaga keladi.