Kredit bo`yicha foiz stavkalari va ularga ta`sir qiluvchi omillar reja kreditning to`lovlilik tamoyili

Kredit bo`yicha foiz stavkalari va ularga ta`sir qiluvchi omillar

REJA

1. Kreditning to`lovlilik tamoyili.

2. Foiz stavkalar va ularni o`lchash.

3. Kreditning baho tushunchasi.

4. Nominal foiz stavkasi.

5. Real foiz stavkasi.

6. Oddiy va murakkab kredit foiz stavkalari hisoblash usullari.

1. Kreditning to`lovlilik tamoyili.

• Bu tamoyil aylanma fondlarining doiraviy aylanishini, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayonini ta’minlovchi to’lov resurslari summasini avanslashtirish zaruriyatidan kelib chiqadi.
• Bu tamoyilga asosan korxonalar foydalanilgan qarz mablag’lari uchun kreditorga foiz shaklida to’lovni o’tkazadilar. Kreditning to’lovligi uni to’liq summada o’z egasiga qaytarilishinigina emas, shu bilan kredit uchun foiz shaklidagi to’lov bilan qaytarilishini ifodalaydi. Demak, kreditor o’z mablag’larini hech vaqt o’z hajmida qaytarib olish sharti bilan bermaydi, bunda u mablag’ni qarzga berganligi uchun muayyan to’lov talab qiladi. (foizsiz imtiyozli kreditlar bundan mustasno).

 Kreditning to’lovligi nafaqat banklar xo’jalik hisobi statusiga, shu bilan birga korxonalarni bevosita foydasi bilan bog’liq xo’jalik hisobiga rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi. Kredit uchun haq to’lashning iqtisodiy mohiyati qarz beruvchi va qarz oluvchi o’rtasidagi qo’shimcha olingan foydaning taqsimlanishini qayd qilishda namoyon bo’ladi.

•  Kreditning to’lovligi nafaqat banklar xo’jalik hisobi statusiga, shu bilan birga korxonalarni bevosita foydasi bilan bog’liq xo’jalik hisobiga rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi. Kredit uchun haq to’lashning iqtisodiy mohiyati qarz beruvchi va qarz oluvchi o’rtasidagi qo’shimcha olingan foydaning taqsimlanishini qayd qilishda namoyon bo’ladi.
•  Ko’rib chiqilayotgan tamoyilning amaliyotda uchta asosiy funksiyasini bajaruvchi bank foizi normasini o’rnatish jarayonida namoyon bo’ladi:

1

• huquqiy shaxslar foydasining va jismoniy shaxslar daromadining taqsimlanishi;

2

• ishlab chiqarishni tartibga solish va ssuda kapitalining taqsimlanishi orqali tarmoq, tarmoqlararo va xalqaro miqyosda aylanishi;

3

• iqtisodiyot rivojlanishining inqirozli bosqichida bank mijozlarining pul mablag’larini inflyatsiyadan himoyalash va boshqalar.