Кредит скоринги: моҳият, ҚЎллаш механизмлари, муаммолар

Таклиф. Ўзбекистон иқтисодчи олимларнинг 
халқаро иқтисодий журналдаги мақолаларидан 
олинган бир таклиф сифатидаги фикрни қўллаган 
ҳолда, ушбу мақола мазмунидан келиб чиқиб ўз 
таклифимизни тақдим этишни жоиз деб билдик. 
Мақолада, жумладан келтирилган: “Бизнинг шаро­
итимизда скоринг усулларини оммавий равишда 
қўллаш амалиёти кредитларни қайтармаслик 
14
БАНКЛАР ВА МОЛИЯ БОЗОРИ / БАНКИ И ФИНАНСОВЫЕ РЫНКИ

---

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2021, 3(139)
ҳолатларининг кескин ўсишига олиб келиши 
мумкин. Иқтисодий ривожланган мамлакатларда, 
улардан муваффақиятли фойдаланишнинг ижобий 
тажрибаси, бутунлай бошқа иқтисодий шароитда 
шаклланган эди. Ўзбекистонда, халқаро тажри­
бага мувофиқ, кредит бюролари фаол бўлмаган, 
аҳолининг кредит олиш маданияти ривожланма­
ганлиги, молия соҳасида ягона ахборот майдони 
йўқлиги шароитида, чет эл скоринг технологияла­
ридан кенг фойдаланиш, шубҳасиз, чакана банк 
бизнеси хизматининг кредит хавфларини оши­
ради. Шу муносабат билан, алоҳида қарз олувчи­
ларнинг кредитга лаёқатини баҳолаш бўйича услу­
бий ёндашувларни такомиллаштириш, бу бора­
даги мавжуд хорижий тажрибани ички хусуси­
ятларга мослаштириш жуда муҳим вазифадир” 
[5, 60]. 
Айнан шу таклифдан келиб чиқиб, айтмоқчи 
бўлганимиз, бугунги ахборот технологияларнинг 
шиддат билан ривожланиши, фуқаролар шахсий 
маълумотларининг марказлаштириш тузилма­
ларнинг пайдо бўлиши, ягона ахборот майдони­
нинг ташкил этишга яратилаётган шароит, дав­
лат хизматлари агентлигининг имкониятларидан 
кенг фойдаланган ҳолда, кредит скорингини кенг 
қўллаш учун, Ўзбекистон хусусиятларини ҳисобга 
олиб, скоринг тизимининг шу қулайликларга мос 
тарздаги намунавий дастури яратилиши лозим. 
Сўнг, республикамизнинг ҳар бир кредит ташки­
лотлари намунавий дастур асосида ўзининг ўзгача 
дастурларини яратишга замин яратилса, кредит­
лаш жараёни томонлар учун фойдали, самарали 
ва мақсадли бўлиши мумкин.