“kriminаlistikа”

  Hodisa  joyida  fototasvirga 

tushirish  qoidalari.  Hodisa  joyida 

fototasvirga      tushirish      sodir      etilgan      hodisaning      mohiyatini      aniqlash, 

bajarilgan  harakatlarning  oqibatlari  va  ularning  xususiyatlarini   namoyon etish,  

ushbu    harakatlar    natijasida    qolgan    izlar,    buyumlar    va    ashyoviy  dalillarni 

ko‘rsatish  maqsadlarida  amalga  oshiriladi. 

  Fototasvirlarda  quyidagilarni  qayd etish zarur: 

 

  hodisa  joyidagi  ahvol,  ya’ni  hodisa  sodir  bo‘layotganida  tashqi 

sharoitlarning  ta’siri  majmui; 

 

    sodir  bo‘lgan  hodisa  to‘g‘risida    axborot  beruvchi  predmetlarning 

holati  va ularning  joylashuvi; 

 

    jinoyatchi    harakat    qilishi    mumkin    bo‘lgan    hudud    yoki    binoning 

atrofi; 

 

   sodir   bo‘lgan   hodisa   oqibatida   vujudga   kelgan   yoki  o‘zgargan 

obyektlar,  ularning  o‘zaro joylashuvi  va xususiyatlari; 

 

    hamla      (tajovuz)      qilish      obyekti,      uning      joylashuvi,      holati      va 

qo‘llanilgan  harakat  usulini belgilovchi  alomatlar; 

 

    sodir  bo‘lgan  hodisaga    aniqlik  kiritish  uchun  ahamiyatli    bo‘lgan 

ashyoviy dalillar,  izlar va predmetlar.

11

 

  Yuqorida  sanab  o‘tilganlarni  fototasvirlarda  aks  ettirish  uchun  sud 

fotografiyasida  metod  va  usullar  ishlab  chiqilgan  bo‘lib,  ularga  quyidagilar 

kiradi: 

  1)  mo‘ljalli  fototasvirga  olish; 

  2)  umumiy ko‘rinishni  tasvirga  olish; 

  3)  qismli tasvirga  olish; 

  4)  detalli tasvirga  olish; 

  5)  signaletik  tasvirga  olish  metodlari. 

                                                             

11

 Xasanov  Sh. X. Tergov    harakatlari  va tezkor qidiruv tadbirlarining    texnik- kriminalistik    ta’minoti. Ikki 

jildli. 2-jild. Tergov harakatlarining texnik-kriminalistik   ta’minoti:  Ma’ruzalar  kursi  /  Sh.  X.  Xasanov, U. 

M. Nosirov.  – T.: O‘zbekiston  Respublikasi  IIV Akademiyasi,  2014. 39-bet 

 

---

18 

 

  Agar    tasvirga    tushirilayotgan      obyektning    o‘lchamlari    katta    bo‘lsa, 

hodisa      joyini    tasvirga      olishda      chiziqli      va    aylana      bo‘ylab      panorama 

usullaridan  foydalaniladi.  Ushbu  usullardan  tashqari,  hodisa  joyini  fototasvirga 

tushirishda  xochsimon  va qarama-qarshi  tomonlardan  tasvirga olish  usullari  ham 

keng qo‘llaniladi. 

 

Mo‘ljalli      tasvirga      olish.    Mo‘ljalli      fototasvirga      tushirish      deganda, 

ko‘zdan    kechirilayotgan      hududni    atrofdagi    vaziyatga    nisbatan    bog‘lab 

tasvirga  tushirish  tushuniladi. 

  Hodisa  joyini  ko‘zdan  kechirish  fotojadvaliga  qo‘yiladigan  talablar. 

 

Hodisa  joyida  olingan  fotosuratlar  bo‘yicha  fotojadval  tuziladi  va  hodisa 

joyini  ko‘zdan  kechirish  bayonnomasiga  ilova  qilinadi.  Fotojadval  quyidagicha 

rasmiylashtiriladi: 

 

    oq      standart      qog‘ozga      qanday      hodisa,      qachon,      qayerda      sodir 

etilganligi    va  ushbu    hodisa    yuzasidan    ko‘zdan    kechirish    bayonnomasiga 

fotojadval  ilova qilinayotganligi  to‘g‘risida  ma’lumot  yoziladi; 

 

  ushbu    fotojadvalning      birinchi    varag‘ida    bir    dona    fotosurat 

joylashtirilishi  va har bir  fotosuratning  o‘lchami  kamida  9x12  smni tashkil etishi 

kerak; 

 

   fotojadvalning    har   bir   rasmining    ostida   ushbu   rasmning    izohi 

bo‘lishi shart; 

 

  fotojadvaldagi    rasmlar    sifat    ko‘rsatkichlari    (aniqlik,    tiniqlik, 

ravshanlik  va boshqalar)  talabiga  javob berishi kerak; 

 

  fotojadvalning    har    bir    rasm    joylashtirilgan    varag‘ida    ushbu 

fotojadvalni        tuzgan        xodim        (tergovchi,        kriminalist        mutaxassis)ning 

familiyasi  va ism-sharifi  hamda   imzosi bo‘lishi shart; 

 

    fotojadvalning    har  bir  rasmi  EKBning    shtampi    bilan  tasdiqlanishi 

kerak.

12

 

                                                             

12

 Xasanov  Sh. X. Tergov    harakatlari  va tezkor qidiruv tadbirlarining    texnik- kriminalistik    ta’minoti. Ikki 

jildli. 2-jild. Tergov harakatlarining texnik-kriminalistik   ta’minoti:  Ma’ruzalar  kursi  /  Sh.  X.  Xasanov, U. 

M. Nosirov.  – T.: O‘zbekiston  Respublikasi  IIV Akademiyasi,  2014. 40-bet 

---

19 

 

 

Ushbu    fotojadval    kriminalist    mutaxassis          tomonidan    tayyorlangan 

bo‘lsa,   tergovchi   uni  olishda   ekspert-kriminalistik   xizmatining   “Hodisa joyini 

ko‘zdan kechirish”  jurnaliga  fotojadvalni  olganligi to‘g‘risida  imzo qo‘yib   oladi.   

Fotojadvallar      tayyorlanishi      uchun      me’yoriy      hujjatlarga  asosan,  tergov 

shoshilinch  vaziyatlarni talab etmagan holatlarda, 5 kun muddat  beriladi. 

 

Yuqorida  ko’rib  o’tkanimizdek,  sud  fotografiyasi  va  video  yozuvidan 

imkoni  boricha  har  bir  tergov  har  bir  tergov  harakatini  amalga  oshirish 

jarayonida  foydalanish,  ushbu  harakatlar  xolisona,  oshkora,  qonun  hujjatlarida 

belgilangan  tartibda,  shuningdek  ushbu  tergov  harakatlarini  amalga  oshirishda 

fuqarolarning  huquq  va  erkinliklariga  dahl  qilinmaganlgini,  buzilmaganligini 

tasdiqlash uchun juda ham muhimdir.