Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020

5 - topshiriq
“Geoxronologik shkala tuzish” mavzusida topshiriqlarni bajarish 
uchun
Y o ‘ r i q n o m a
4 
soatdan iborat amaliy m ashg‘ulotlar mobaynida talabalar 
butun dunyo uchun umumiy bo‘lgan geoxronologik shkala tuzadilar. 
Bunda xalqaro xronologik va ularga mos holdagi stratigraflk 
birikmalarni ajratib ko‘rsatadilar. Har bir davrning davomiylik 
muddati va o ‘zaro nisbatini aks ettirish tanlangan maqbul miqyos 
orqali amalga oshiriladi.
Xalqaro vaqt birliklari va ularga mos keluvchi qatlam birliklari 
nomlari m a’no jihatidan tahlil etiladi. M azkur vaqt va qatlam 
birliklari kimlar tomonidan va qachon ajratilganligi, ushbu 
birliklarning o ‘ziga xos asosiy xossalari ochib beriladi. Qabul 
qilingan vaqt birliklari qanday ranglar bilan belgilanishi ko‘rsatib 
beriladi.
Adabiyotlar:
1. Гречиш никова И.А., 
Левицкий 
E.C., Практические 
занятия по исторической геологии. М.: «Недра», 1979.
2. Геологический словарь, том 
II, Москва, 1973.
3. Степанов Д.Л., Месежников М.С., Общая стратиграфия, 
Ленинград, «Недра», 1979.
6
 - topshiriq
“Berilgan ma’lumotlarga asoslanib stratigraflk ustunlar tuzish” 
mavzuida topshiriqlarni bajarish uchun 
y o ‘ r i q n o m a
6 
soatdan iborat ushbu m ashg‘ulotlar davomida talabalar 
berilgan stratigraflk kesmadagi qatlamlar tavsifiga asoslanib, mavjud 
y o ‘riqnomaga m uvofik stratigraflk ustun tuzadilar. Bunda umum 
qabul qilingan va darslik va qo‘llanmalarda keltirilgan shartli 
belgilardan foydalanadilar. Talabalar mustaqil ravishda eng maqbul 
miqyosni tanlab, tog‘ jinslarining turli yoshdagi qatlamlarining 
holati va miqdoriy nisbatlarini ustun markazida aks ettiradilar. 
M azkur ajratilgan qatlamlarni ustunning chap tomonidagi umumiy 
stratigraflk shkalaning birliklariga mos ravishda bog‘laydilar, o ‘ng
56

---

tomonida esa qatlamlarning qalinligi, ularning litologik va 
paleontologik xossalari tavsiflaydilar. Ustun tuzish mobaynida 
qatlamlarni hosil qiluvchi tog
4
jinslarining nomlarini ko‘rsatish 
tartibiga e ’tibor berish lozim, y a’ni qatlamdagi miqdori (qalinligi) 
katta bo‘lgan to g‘ jinsi birinchi bo‘lib sanaladi, qolganlarining nomi 
ham qalinligi (miqdori)ning kamayib borishi tartibida keltiriladi.
Qatlamlar tavsifi quyidan yuqoriga tomon berilgan.
Adabiyotlar:
1 .Гречишникова И.А., Левицкий E.C. Практические занятия 
по исторической геологии. М.: «Недра», 1979.
2
.Инструкция по составлению и подготовке к изданию 
листов государственной геологической карту СССР м-ба 
1:200000, М.: «Недра», 1969