Kurs ishi mavzu: magnit maydonida qutblanish tekisligini burilishini õrganish

9-rasm. Yorug’likning qaytishida qutblanishini tadbiq etishga mo’ljallangan asbob sxemasi; bu asbobda polyarizator va analizator sifatida S₁S₁ va S₂S₂ shisha ko’zgular ishlatiladi.
2.Qutblanish tekisligining magnit maydon ta’sirida aylanishi. Elektr maydonidagi anizotropiya– Kerr effekti.
Optik noaktiv moddalar magnit maydoni ta’sirida qutblanish tekisligini aylantirish xususiyatini O’zida hosil qiladi. Bu hodisa 1846 yilda Faradey tomonidan kashf qilingani uchun, uni ba’zan Faradey effekti deb ham ataydilar.Uning bu kashfiyotining fizika tarixidagi ahamiyati benihoyat katta. Bu hodisa optik va elektromagnitik protsesslar orasidagi bog’lanish ko’ringan birinchi hodisa edi. Faradey o’z kashfiyotining ahamiyatini xarakterlab kelib: “Men yorug’lik nurini magnitlay va elektrlay oldim, magnit kuch chizig`ini yorita oldim”, - degan. Ammo bu ibora anglashilmovchilikka sabab bo`lmasligi kerak: kuzatilayotgan hodisa magnit maydoni bilan yorug’lik to’lqini maydonining bevosita o’zaro ta’sirining natijasi emas, magnit maydoni o’sha maydonga qo’yilgan moddaga qutblanish tekisligini aylantiradigan qobiliyat berib, shu moddaning xossalarinigina o’zgartiradi. Bu hodisa faqat yorug‘lik magnig maydoni yo‘nalishi bo‘yicha (aniqrog‘i magnitlanish yo‘nalishi bo‘yicha) tarqalayotgandagina kuzatiladi. SHu sababli, Faradey effektini kuzatish uchun elektromagnitning qutbiy uchliklarida teshiklar teshib, o‘sha teshiklar orqali yorug‘lik nuri o‘tkaziladi. Tekshirilayotgan modda elektromagnitning qutblari orasiga joylashtiriladi.

11-rasm.Qutblanish tekisligining magnit maydon ta’sirida aylanishi sxemasi
Bu xodisaninig miqdoriy qonunlarini Faradey topgan bo’lib uni bir qator jisimlarda Verde to’liqroq tekshirgan: qutblanish tekisligining φ burilish burchagi yorug`likning moddadagi yo`linig l uzunligiga magnit maydonining H kuchlanganligiga proporsionaldir.
(7)
bu erda koeffitsient Verde doimiysi yoki solishtirma magnitaviy aylanish deb ataladi. Bu doimiysi xuddi aylanish doimiysi kabi, to‘lqin uzunligiga bog‘liqdir.