Kurs ishi mavzu: O'zbekiston florasida Solanaseae oilasi Tekshirdi

2.3 Ituzumdoshlar (Solatium) turkumi. Oilaning eng yirik turkumi hisoblanadi. 1300 tumi o‘z ichiga oladi. Ular o4, chalabuta va buta o‘simliklaridan iborat bo‘Iib, asosan Janubiy Amerikada tarqalgan. MDH hududda 18 ta, 0‘zbekistonda 7ta turi uchraydi.
Chuchmal ituzum (S. dulcamara). Sudralib o‘suvchi, poyasi yog‘ochlangan ko‘p yillik, mevasi juda ham zaharli o‘simlik.
Qora ituzum (S. nigrum). Bir yillik begona o‘t bo‘lib, mevasi mayda qora rangda bo‘ladi, С vitaminiga juda boy. Ko‘p zaharlaydi. Qizil ituzum (S.rubrum) turi ham uchraydi.
Kartoshka (S.tuberosum). Ko‘p yillik o‘t o‘simlik bo‘lib, poyalari qirralik. Tuganaklarida 12-25% gachakraxmal, 2% moy, 2% oqsil va А, В, B2, Be, C, N, К vitaminlari bo‘ladi. Janubiy Amerikada tarqalgan. XVIII asrda Rossiyada ekila boshlagan. Hozirgi vaqtda 1000 dan oriq navi bor. Oziq-ovqat, yem-xashak va texnik ekini hisoblanadi.
Baqlajon (S. melongena). Bir yillik o‘t o‘simlik bo‘Iib, gullari yakka joylashgan. Mevasi ko‘p urug‘li, yirik, to‘q binafsha rangli rezavor meva. Vatani Hindiston hisoblanadi.
Pomidor (Lycopersicum) turkumi. Pomidor sariq gulli bir yillik o‘t o‘simlik, vatanida ko‘p yillik. Pomidoming vatani Amerika bo‘lib, Rossiyada 1780-yilda ekilgan. Markaziy Osiyoda XIX asiming birinchi yarmidan boshlab ekila boshlagan. Pomidoming mevasida С, В, Вб, P, PP, К vitaminlari va karotin (provitamin A) bo‘ladi.
Garimdorilar (Capsicum) turkumi. C. annuum turi gulining rangi oqish va shirasiz, mevasi rezavor meva bo‘lib, A va С vitaminlariga boy bo‘ladi. Meksikadan kelib chiqqan. Garimdorining navlari achchiq, shirin va mayda mevali guruhlarga ajratiladi.
Tamakilar (Nicotiana) turkumi. Bir yillik va ko‘p yillik o‘t o‘simlik bo‘lib, 40 tadan ortiq turi bor. Barglari butun yirik bo‘lib, navbat bilan joylashgan. Janubiy Amerikadan kelib chiqqan, narkotik va insektitsid o‘simliklar hisoblanadi. Yevropaga XVI asrda kirib kelgan. Tamakining guli och pushti qizg‘ish rangli chekiladigan yoki virginiya (N. tabacum) va guli ko‘kish-sariq rangli maxorka (N. rustica) kabi turlari madaniy o‘simlik sifatida ekiladi.