Kurs joybari

II.2 Terek sıyaqlı aloe ósimliginiń medicinada isletiliwi
Aloe japıraģı sherbeti mikroblardıń túrli gruppalarına (stafilokokklar, streptokokklar, tif tayaqshası, korinebacterium difteriya, shigella) qarsı bakteriostatik hám bakteritsid tásir kórsetedi. Aloe (qattılastırılgan aloe sherbeti, Rossiyada islep shıǵarılmaydı, shetten keltiriledi) laksatif tásirge iye, mazlatılǵan aloe sherbetinde ishektiń siltiiy ortalıǵında aloe-emodinni ajıratıp turatuǵın antraglikozidlar bar ekenligi sebepli awqat as sińiriw qılıwdı qollanıladı. (2-súwret)
Dáriler. Aloe ekstrakti inektsiya ushın suyıqlıq, aloe liniment, aloe sherbeti, aloe tabletkalari, suw ekstrakti. Jańa sherbet siqib, keyin spirtli ishimlik menen konservalanǵan halda alınadı.
Sırtqı tárepden qollanılǵanda, aloe preparatlari yarani emleytuǵın, isiwge qarsı hám radioprotektiv tásirge iye. vILR laboratoriyasında qoyan terisining eksperimental radiatsiyalıq zaqım aliwi procesine aloe emulsiyasining tásiri úyrenildi. Radiatsiya zaqım aliwi radioaktiv fosforni óz ishine alǵan tegis aplikatorlar járdeminde qollanılǵan, olar ilgeri saqallanǵan jaylarǵa baylanısqan. Radiatsiyanıń ulıwma dozasi 6000 radga jetti. Aloe preparati aplikatorni alıp taslanǵannan keyin tezlik penen 10 -12 kún dawamında kúnine 2 ret qollanıladı. Qadaǵalaw etiletuǵın haywanlardıń bir bóleginde teriniń nurlangan maydanı aloe quramına iye bolmaǵan malham hasası menen qayta islengen, haywanlardıń basqa bóleginde teriniń bul bólegi aloe malhami menen surtilgan. Biostimulyatsiya etilgen aloe japıraqları sherbeti menen malham menen emlengen haywanlarda nurlanıwdan bir kún ótkennen, waqtınshalıq eritema payda boldı. 3-4-kúni peeling payda bolıp, 8-kunga kelip joǵaladı. Bul waqıtqa kelip, haywanlardıń terisi elastik, aqshıl qızǵılt reń rangga aylandı hám shash ósiwi baslandı. Qadaǵalaw etiwshi haywanlarda aplikator alıp taslanǵanınan bir kún ótkennen, terinde isik payda boldı. 3-4-kúni teriniń qichishi gúzetildi. 5-6 -kúni ızǵar epidermit rawajlandi, yig'layotgan yuzada sarg'ish-qızıl qabıqlar payda boldı, olar 15-kunga kelip túsip ketti hám teri normal kóriniske iye boldı. Ortasha qoyanlardıń qadaǵalaw toparında teriniń tikleniwi 21-kúni, eksperimental gruppada - 12-kúni gúzetildi. Temir menen aloe siropi gematopoezni xoshametlentiredi. Eksperimental tárzde qozǵatılǵan " qorǵasın" anemiyasi bolǵan qoyanlarda aloe siropini 10 kúnlik temir menen 0, 3 mg / kg dozada qabıl etkenden keyin, ulıwma jaǵdaydıń jaqsılanıwı, eritrotsitlar sanınıń kóbeyiwi, kóbeyiwi jazıp qoyıldı.gemoglobin dárejesi, anizositoz hám p oikilotsitozning tómenlewi. [4,6 ]

II.2 2-súwret Terek sıyaqlı aloe- Aloe arborescens Mill diń medicinada qollanılıwı

JUWMAQ
Házirgi waqıtqa shekem mámleketimizdiń qánigelesken, fermer, togay, dıyxan hám basqa múlkshilik formasındaǵı xojalıqlarında dárilik ósimliklerdi, olardı ósiriw texnologiyaları islep shıǵılmaǵan.Usınıń sebepinen de farmacevtika sanaatın sapalı, mol, ózine túser bahası arzan hám ekologiyalıq sap shiyki zat menen támiyinlew úlken mashqala bolıp qolaveradi. Jabayı halda ósetuǵın dárilik ósimlikler rezervi hár qansha kóp bolganlugi menen jıldan-jılǵa ósip baratırǵan talaptı qandırıw hám de tábiy sharayatta ósetuǵın ósimliklerdi saqlap qalıw ushın olardı jıynawdı tuwrı molsherleatiriwi kerek hám ónimlerdi tayarlawdı ilimiy tiykarlanǵan qatań rejege ámel etilgen halda alıp barıw zárúr bolıp tabıladı.
Tábiy halda o'siwshi dárilik ósimlikler rezervleriniń shegaralanǵanlıǵı sebepli farmacevtika sanaatı kárxanalardıń dárilik ósimlikler shiyki zatına bolǵan talabın, tiykarınan, dárilikósimlikler ósiriw arqalıǵana qandırıw múmkin. Házirgi kúnde tábiy halda ósip atırǵan dárilik ósimliklerdi rezervleri insanlar tásirinde azayıp barmaqda. Bunıń ornın toltırıw hám xalqımız zárúriyatın qandırıw maqsetinde dárilik ósimlikler túrlerin kóbeytiw hám olardı Ózbekstannıń topıraq -ıqlım sharayatların esapqa alǵan halda suwǵarılatuǵın regionlarda ekib ósiriw maqsetke muwapıq boladı.
Ózbekstanda farmacevtika sanaatın dárilik ósimlikler shiyki zatı menen támiyinlew maqsetinde jaqın jıllar ishinde dárivor ósimliklerdi egip o'stiradigan fermer hám qánigelesken xojalıqlardı jaratiw hám kóbeytiw maqsetke muwapıq bo'lar edi. Joqarıda atap ótilgen dálil hám oy-pikirler dárilik ósimliklerdiń medicinada tutqan ornı hám de olardıń áhmiyeti kún sayın artıp barıwınıń tastıyıqı bolıp tabıladı. Biykarǵa emes házirgi waqıtta dárilik ósimliklerge bolǵan talap hám mútajlik olardı jetistiriwshi hám tayarlawshı mámleket organlari aldına sheshiliwii kerek bolǵan qatar máselelerdi qoyıp atır.
Mısalı, farmacevtika sanaatı, dárixanalar, fabrika hám laboratoriyaların dárilik ósimlik ónimleri menen támiyinlew, jabayı halda ósetuǵın hám o'stiriladigan dárilik ósimlik ónimleri muǵdarın kóbeytiw, jabayı halda ósetuǵın dárilik ósimliklerdi tábiy sharayatta saqlap qalıw, olardı qorǵaw hám kóbeytiw, dárilik ósimliklerdi mámleket hám jámáát xojalıqlarında kóplegen egiw usılar bolıp tabıladı.
Aloe arborescens - turaqlı jasıl nilufar, tómen hám kúshli shaqlı terek yamasa puta, biyikligi 2-10 m, túbiri talshıqlı, júdá shaqalanģan, cilindrsimon, kúlreń-toq sarı reńge iye. Magistral tik, qalıńlıǵı 14 sm ge shekem, shaqalanģan, tómengi bóleginde japıraqlardıń kóplegen halqasımon tırtıqları bar. Magistralning tagidan kóbinese vegetativ kóbeyiw ushın isletiletuǵın kóp sanlı qaptal urıqlar rawajlanadı. Japıraqları gezekpe-gezek jaylasqan, ampleksiv, kók-jasıl yamasa jasıl -kúlreń, tegis, mot, suwlı, sızıqlı -nayzasımon, qırı tikenli ótkir tishli, ústki tárepi azmaz oyıq, tómende qabarıq, uzınlıǵı 20 -65 sm., 3-6 sm keńliginde hám 12-15 mm qalıńlıqta, qırlardıń boylap háptege tisleri menen oralǵan. Paqallarınıń joqarı bóleginde japıraqlar diametri 80 sm ge shekem bolǵan tıǵız rozetlarni payda etedi. Gulleri úlken (uzınlıǵı 40 mm ge shekem hám keńligi shama menen 5 mm), qońıraw formasında, trubalı, ildirilgen, altı bargli, uzınlıǵı 2, 5 sm ga jetetuǵın jińishke pedikellarda.
Aloe sherbeti kóplegen mikroblar gruppalarına bakteritsid hám bakteriostatik tásir kórsetedi: streptokokklar, stafilokokklar, difteriya, tif hám dizenteriya tayaqshaları. Aloe kúshli jaralardı emleytuǵın ayrıqshalıqlarǵa iye, radionuklidlarni alıp taslaydı, juqpalı keselliklerge qarsı gúresde denediń immun -reaktiv qábiletin hám qorǵalıwın asıradı, sonıń menen birge, pútkil organizmdi jaqsılawǵa úles qosatuǵın ájayıp biostimulyator bolıp tabıladı.