Kurs jumíSÍ Qabıllaǵan: N. Djumabaev Orınlaǵan: E. Joldasbayeva Nókis 2021 Reje Kirisiw

§4. Tálimdi shólkemlestiriwge qarata innovacion jantasıwlar mazmunı
Zamanagóy tálimnıń eá áhmiyetli tárepleri áyyemnen qáliplesip kelgen. Tálim maqseti, mazmunı, forma, usıl hám quralları tálim procesleri mazmunın analizlew ushın qollanılatuǵın dástúriy kategoriyalar bolıp esaplanadı. Áyne usı kategoriyalar belgili predmet, qániygelik yaki taraw boyınsha oqıw-tárbiyalıq procesti shólkemlestiriwshi pedagog iskerliginiń predemeti sıpatında júzege shıǵadı. Aldınnan bar pedagogikalıq kategoriyalardı maqsetke muwapıq túrde baǵdarlandırılǵan pedagogikalıq iskerliktiń nızamlıq hám tiykarların sistemalastırıwshı faktor wazıypasın orınlaydı.
Uzaq jıllar dawamında payda bolǵan pedagogikalıq kategoriyalar jámiyet social talabı dárejesindegi maqsetlerdi júzege shıǵarıw ushın jeterli bolıp kelgen. Belgili dáwirlerde bir topar pedagoglar tárepinen barlıq dáwirlerde ámelge asırılǵan pedagog iskerliginiń dárejesi qanaatlandırarsız dep bahalaǵan. Olar, tiykarınan, pedagogikalıq túsiniklerge berilgen anıqlama hám táriyplerdiń anıq emesligi, tálim proceslerin bayanlawshı bazı kategoriyalardıń jetispewi, tálim maqseti, mazmunı forması, usılı hám oqıtıw quralları arasında óz-ara bir pútinliktiń bar emesligi sıyaqlı jaǵdaylardı turaqlı túrde sınǵa alıp kelgen. Olar tárepinen “metodika” túsinigi joqarı dárejedegi subiektivlikke iye ekenligi aytıladı. Haqıyqatında bolsa tálim nátiyjeleri oqıwshınıń pedagogikalıq proceslerden tabıslı
17
“ótkenligi” menen belgilengen.
Pedagogikalıq procestiń mazmunı – oqıtıwshı hám oqıwshınıń birgeliktegi iskerligi mazmunında sáwlelenedi, bul proceste pedagog oqıwshıǵa júzege kelgen qıyınshılıqlardı jeńiwge járdem beredi. Pedagogikalıq járdemniń tiykarǵı mánisi pedagogikalıq procestiń bayanı, onıń belgili maqsetke baǵdarlandırılǵanlıǵı, sonday-aq, shaxstı qáliplestiriw hám tárbiyalaw barısında ámelge asırılatuǵın wazıypalar menen ańlatıladı. Pedagog axborotlardı daǵazalaw, kórsetiw, esletiw, túsinik yaki másláhát beriw, baǵdarlaw, ádalatlastırıw, keńesiw, aldın alıw, ilhamlandırıw, qızıǵıw hám húrmetti bildiriw, talapshańlıqtı qollap-quwatlaw sıyaqlı kórinislerde járdem beredi.
Zamanagóy oqıtıw texnologiyaları – integral sistema bolıp, onda tálim maqsetleri tiykarında belgilengen kónlikpe hám tájiriybeler oqıwshılar tárepinen teoriyalıq bilimlerdi ózlestiriw, olarda belgili mánáwiy, ádep-ikramlılıq sıpatlardı tárbiyalawǵa baǵdarlandırılǵan pedagogikalıq iskerlik elementleriniń belgili tártipke salınǵan kópligi sıpatında kórinedi.
Bul orında tálim maqsetleriniń belgileniwi, mazmundı tańlaw hám islep shıǵıw, tálim proceslerin shólkemlestiriw, tálim metod hám qurallarınıń belgileniwi, sonday-aq, oqıtıwshılar tájiriybe dárejesi, erisilgen nátiyjelerdi bahalaw metodı inabatqa alınıwı lazım. Keltirilgen faktorlardıń ulıwma túrde qollanılıwı oqıw procesiniń mazmunı hám texnologiyasın belgilep beredi.
Tálim texnologiyasın joybarlastırıw procesinde pedagogikalıq wazıypanıń qoyılıwı hám onı ámelge asırıwǵa ayrıqsha itibar beriliwi zárúr:

Didaktikalıq procesti islep shıǵıw

Pedagogikalıq wazıypanıń qoyılıwı

Oqıtıw texnologiyasın joybarlastırıw

Pedagogikalıq wazıypanı belgilewde tómendegilerdi esapqa alıw maqsetke
18
muwapıq:

• 
  tálim maqsetlerin analizlew tiykarında oqıw predmeti mazmunın anıqlaw;
  
• 
  oqıw predmeti axborot dúzilmesin islep shıǵıw hám onı oqıw predmetleri sisteması kórinisinde ańlatıw;
  
• 
  oqıwshılardıń oqıw predmetlerin ózlestiriw dárejelerin aldınnan belgilew;
  
• 
  oqıwshılardıń dáslepki bilim dárejesin anıqlaw;
  
• 
  materiallıq baza hám de tálimniń shólkemlestiriwshi formalarına qoyılatuǵın shegaralardı belgilew.
  

Pedagogikalıq wazıypalardıń ámelge asırılıwın támiyinlewshi oqıtıw texnologiyasın joybarlastırıwǵa qaratılǵan oqıtıwshı iskerliginiń mazmunı metod, forma hám qurallar tiykarında qáliplestiriledi.
Pedagog iskerligi mazmunın belgilewshi tiykarǵı faktorlar:

• 
  basqarıw túri;
  
• 
  axborot almasıw procesiniń túri;
  
• 
  axborottı uzatıw qurallarınıń tipleri hám biliw iskerligin basqarıw.
  

Oqıtıw procesine iskerlik kóz qarasınan jantasıw koncepsiyasına tiykarlanıp, onı shólkemlestiriw tómendegi logikalıq izbe-izlikke tiykarlanıwı múmkin: dáslep oqıw materialı mazmunınıń bayanı, onı úyreniwden gózlengen maqset, sonday-aq, pedagogikalıq wazıypanıń qoyılıw shártleri analiz qılınadı. Soń, oqıtıwdıń sáykes túrdegi metodları hám de oqıwshılardıń biliw iskerligin basqarıw sisteması islep shıǵıladı. Usı tiykarda oqıtıw qurallarınıń dizimi dúziledi. Bul usıl menen payda qılınǵan metod hám tálim qurallarınıń bir pútin sisteması shólkemlik formalar menen uyǵınlastırıladı, yaǵnıy, belgili texnologiya islep shıǵıladı.
Ulıwmalasqan pedagogikalıq texnologiyalar belgili psixo-pedagogikalıq tiykarlarda qurılǵan “sintetik teoriya” sıpatında qaraladı.
Sonday qılıp, aldınnan joybarlastırılǵan tálim-tárbiya procesiniń pedagogikalıq texnologiyası ózinde metodlar sisteması, tálim metodikalıq usılları, maqset, quralları, oqıtıwshı hám oqıwshılardıń birgelikte iskerlik kórsetiw

19
imkaniyatları hám de juwmaqlawshı nátiyjelerge erisiw barısındaǵı islerdi jámlestiredi.

20