Kurs jumíSÍ Qabıllaǵan: N. Djumabaev Orınlaǵan: E. Joldasbayeva Nókis 2021 Reje Kirisiw

§1. Texnologiyalıq jantasıw tiykarında oqıw procesin joybarlastırıw basqıshları

Tálimdi “texnologiyalıq” baǵdarda qurıwdıń ulıwma tiykarı onıń anıq hám puxta baǵıtlanǵan maqsetke baǵdarlanǵanlıǵında esaplanadı. Bul jaǵdayda tiykarǵı (ulıwma) hámde jeke maqsetlerdi ámelge asırıw ushın belgili nızamlılıq, proces, sistema hám oǵan sáykes ámeller birlespesi bar bolıwı talap etiledi. Pedagogikalıq texnologiyanıń qurallı baǵdarlanǵanlıǵı onıń keń imkaniyatların ashıp beredi. Bul orında tálimniń shólkemlestiriwshilik tiykarları, aldınnan, tap sırttan belgilengen maqsetlerge erisiw usılı sıpatında qaraladı. Sáykes túrde ámelge asırılıwı talap etiletuǵın processler mazmunın analizlew, olardı saralaw oqıw iskerligi mazmunın esapqa almaǵan halda jolǵa qoyıladı.
“Pedagogikalıq texnologiya” sheńberinde anıqlanıp alınıwshı maqsetlerdiń empirikalıq analiziǵana beriledi. Tálim maqsetleri boyınsha alıp barılǵan analiz empirikalıq mániste “texnologiyalıq” islenbelerdiń didaktikalıq tárepten tolıq bolmaslıǵın kórsetedi. Ulıwma didaktikalıq maqsetlerdiń “texnikalıq” dedukciyası “pedagogikalıq texnologiya”nıń didaktikalıq imkaniyatların kórsetiwshi áhmiyetli tárep esaplanadı.
Tálim maqsetleriniń analizlik bayanlanıwınan tısqarı belgili oqıw processi ushın tálim usılların tańlawdıń áhmiyetli shárti sıpatında oqıwshılardıń bilim dárejelerin aldınnan diagnozlaw, olardıń kónlikpe hám tájiriybelerin bar normalıq talaplar menen salıstırıw usınıs etiledi.
Tálim processiniń barısı oqıwshılardıń belgilengen maqset jolında háreket qılıwların úzliksiz qadaǵalawdı kózde tutadı. Bul process texnologiyalıq tálim sistemasınıń joqarı dárejeli imkaniyatların ashıp beredi.
Pedagogikalıq texnologiya tálim maqsetine shólkemlestiriwshilik-stillik qurallar járdeminde erisiw múmkinligin ańlatadı. Eger texnologiyalıq sistemalarda tiykarǵı itibar bilimlerdi uzatıw hám oqıwshılar tárepinen ózlestirilgen bilimler dárejesin anıqlaw maqsetinde qadaǵalawdı jolǵa qoyıw baǵdarındaǵı háreketler sistemasın islep shıǵıwǵa baǵdarlandırılǵan bolsa, usıllar jámlenbesin tańlaw
5
tiykarınan empirikalıq tiykarda ámelge asırıladı.
Texnologiyalıq jantasıwdıń jáne bir qásiyeti bolǵan dáwirli izbe-izlik pedagogikalıq texnologiyanıń teoriyalıq tiykarların bayıtıwǵa xizmet qıladı hám
rejelestirilgen standart nátiyjelerge erisiw imkaniyatın beredi.
Tálimniń tolıǵı menen standartlastırıwǵa baǵdarlandırılǵanlıǵı texnologiyalıq jantasıwǵa tán bolıp, ol didaktikada tálimniń tiykarǵı táreplerinen biri sıpatında usınıs etiliwshi hám keyingi jıllarda pútkil jáhán pedagogikasınıń izertlew obiektine aylanǵan oqıtıwshı hámde oqıwshı ortasında júzege keliwshi múnásebetler mazmunın ańlatadı.
Tálim procesin joybarlastırıwǵa texnologiyalıq jantasıw tómendegi tiykarǵı basqıshlardan ibarat boladı:

Texnologiyalıq jantasıw tiykarında oqıw procesin joybarlastırıw basqıshları
Basqıshlar izbe-izliginiń mazmunı oqıtıwshı háreketleriniń dáwirli, takirarlanıwshańlıǵın ańlatadı. Basqıshlardıń bir-birine muwapıq túrde izbe-iz keliwi oqıtıwshı háreketiniń belgili maqset, anıq baqlaw usılları hámde tálim túri tiykarında bir neshe mártebe tákirarlanıp barıwı esabına sońına jetkiziliwin ańlatadı.
6
Bunday jantasıw tálim nátiyjeliligine erisiw, tálim procesiniń mazmunın, oqıwshılarǵa ilimiy bilimlerdi túrli qurallar járdeminde jetkerip beriwdi názerde tutadı. Ulıwma pedagogikalıq princip kóz qarasınan tálim nátiyjesi nátiyjeli túrde ózlestiriletuǵın bilim, oqıtıwshı hám oqıwshılardıń birgeliktegi izertleniwshilik iskerligi, bul baǵdarda arttırılǵan tájiriybe hám de oqıwshılarda ádep-ikramlılıq, sezimlik sıpatlardıń qálipleskenligi menen belgilenedi.
Tálim maqsetleri, bahalaw kriteriyaları hámde tálimiy shárayatlardı tákirarıy payda etiw tiykarında tárbiyalıq iskerlik procesine de pedagogikalıq texnologiyalardı nátiyjeli engiziw múmkin. Sol tárizde pedagogikalıq texnologiyanıń túp mazmunı belgili boladı, sonday-aq, oqıw hám tárbiyalıq iskerlik arasındaǵı ayırmashılıq derlik bilinbeydi. Tálim texnologiyası tálim maqsetlerin anıqlastırıw, bir pútin procesti bóleklerge ajıratıw, tálim nátiyjelerin standartlastırıw, tálim procesindegi nátiyjeli keri baylanıs, avtomatlastırıw imkaniyatların jetilistiriw sıyaqlı áhmiyetli bilimlendiriwge tiyisli mashqalalardı unamlı sheshiw imkaniyatın beredi. Bul mashqalalardı sheshiwde bar pedagogikalıq (avtomatlasqan hám avtomatlaspaǵan) tájiriybeni esapqa alıw, oǵan qarata sın múnásebette bolıw maqsetke muwapıq esaplanadı.
Pedagogikalıq texnologiyanıń rawajlanıw keleshekleri onıń teoriyalıq tiykarların sın túrde analizlew, tálim procesine qarata nátiyjeli jantasıwdıń qarar tabıwı esabına támiyinlenedi. Yaǵnıy, belgili waqıt aralıǵında pedagogikalıq texnologiyanıń teoriyalıq tiykarların ózgertiw menen birge onıń “mashqala maydanı”n da ózgertiw múmkin boladı.
Tálim procesin texnologiyalıq jantasıw tiykarında payda etiw bir qatar didaktikalıq wazıypalardı unamlı ámelge asırıwdı talap etedi. Mısalı, didaktikalıq maqsetler dizimin islep shıǵıw, olarǵa sáykes túrde tálim procesin joybarlastırıw, tálim procesin joybarlastırıwda bir pútin proces hámde onıń basqıshları arasındaǵı sáykeslikti támiyinlew, oqıwshılar tárepinen social tájiriybeniń tolıǵı menen ózlestiriliwi, barlıq oqıwshılar bilim, kónlikpe hám tájiriybeleri dárejeleriniń teńlesiwine erisiw h.t.b.
7