Eralı degen bir biyi (260-bet).
Sayram degen elinde,
Qalmurat bay der edi,
Onıń edi balası,
Atın Zayır der edi (260-bet).
Bul sózdi aytqannan Qasım xan, Maxmud degen bir dildar wázir bar edi (283-bet).
Jigitlerdiń ishinde dilbar,sózge usta, awzınan jaman sóz shıqpaytuǵın, kópshilikke násiyat aytiwshı Hasan, Sharap deytuǵın eki jigit bar edi (281-bet).
Sayramnıń ol xanını
Ábdiraman der edi (278-bet).
Bundaǵı atları isimleri házirgi ádebiy tilimizdiń leksikalıq quramında jiyi ushırasadı. Al, tómendegi adam atları bolsa házirgi ádebiy tilimizde ulıwma ushıraspaydı.
Bizge shadlıq boldı de,
Bayır degen batırı (274-bet)
Janádil baydıń qızına
Mal berip qoyǵan Sulayman (236-bet).
Qasım xannıń jurtında
Táshim degen bir ǵarrı(235-bet).
Sol waqıtta márt Aqay,
Mindi attıń beline,
Jaqay menen tasırlap
Jetip bardı sol waqıtta (239-bet).
Demek, adam atları da leksikalıq birlikler sıyaqlı tildiń jámiyettiń rawajlanıp, ósip barıwı menen qollanılıwdan shıǵıp ta qalatuǵınlıǵın kóriwge boladı. Bunday adam atların búgingi kúnde milliyligimizge qayta engiziw máselesin de alǵa qoyadı. Dástandaǵı antroponimler erte dáwirlerdi óz ishine aladı. Adam atları da leksikalıq birlikler sıyaqlı jámiyette basqa tillerdiń tásirine ushırap ózgerip yáki jańadan qosılıp baradı. Dástanda adam atları quramında tek túpkilikli qaraqalpaq tilindegi adam atları ǵana emes, sonday-aq, arab, parsı tiline tán bolǵan adam atları jiyi ushırasadı.
XX ásirdiń baslarına shekem túrkiy xalıqlar turmısında islam dininiń tásiri kúshli bolǵanı bizge belgili. Bul tek jámiyetke ǵana emes, adamlardıń sanasına, oy-órisine, psixologiyasına, kúndelikli turmısına da óz tásirin tiygizdi. Sebebi dúnyaǵa kelgen nárestege at qoyıwda kóbirek endi shıǵısqa tán bolǵan atlar kóbirek qoyıla basladı. Balanıń qulaǵına mollalar, ulamalar azan aytıp at qoyıw dástúri XX ásir balalarına shekem dawam etip keldi.
Jánádil baydıń qızı da
Do'stlaringiz bilan baham: |
