Kurs jumíSÍ tema: “Jáhansha” dástanınıń leksikası orínlaǵAN: Baxawatdinova. Z 5120100 – Filologiya hám tillerdi oqıtıw (qaraqalpaq filologiyası) 3-kurs studenti qabíllaǵAN: Usenova. Q nókis – 2022 Joba: Kirisiw

Aqjan atlı ol sulıw (236-bet).
Bul sózdi aytqannan Qasım xan, Muxmud degen bir dildar wázir bar edi (283-bet).
Jigitlerdiń ishinde dilbar, sózge usta, awzınan jaman sóz shıqpaytuǵın, kópshilikke násiyat aytiwshı Hasan, Sharap deytuǵın eki jigit bar edi (281-bet).
Sayramnıń ol xanını
Ábdiraman der edi (278-bet).

Jámiyetlik-siyasıy leksika
“Sálimjan” dástanında siyasıy turmısqa,adamnıń sociallıq jaǵıdayına baylanıslı qollanılǵan sózler ushırasadı. Bul dástanda siyasıy-jámiyetlik leksikaǵa baylanıslı tómendegidey sózler jumsalǵan. Mısalı:
Bul ordanıń ishinde,
Eki kempir qaladı (288-bet)
Óz perzentim sen ediń,
Patshalıǵım qurısın (290-bet).
Wázir at. Ayırım islam mámleketlerindegi xannıń yáki patshanıń eń jaqın aqılgóyi, járdemshisi.⁷
Qasım xannıń wáziri,
Sarı Altay zalım der edi (290-bet).
Xan at. Ótken zamanlarda mámleket basında turıp, eldi, xalıqtı basqarǵan adam.⁸
-Qulaq sal, arzımdı esit, zalım xan,
Meni sen ayırdıń endi murınnan (290-bet).
“Sálimjan” dástanında patsha, wázir, orda sózlerinen basqa da jámiyetlik-siyasiy leksikaǵa baylanıslı bir qansha sózler jumsalǵan. Mısalı.
“Jálladlar” dep aqırdı,
“Lashkerler” dep shaqırdı(289-bet).
Janındaǵı qırıq jigit,
Olar boldı hámeldar (291-bet).
Neshshe baylar qul qılıp,
Qasım xannıń zamanı (291-bet).

Áskeriy leksika
“Sálimjan” dástanında áskeriy leksiǵa baylanıslı tómendegidey sózler jumsaladı.
Sawıt Batırlardıń denesinen oq ótpes ushın temirden islengen yáki polat sımnan toqılǵan kiyim.⁹

Miner boldı Sálimjan,

Sawıtları polattan (288-bet).
Erkekshe kiyim kiyedi
Aq sawıttı kiyedi (288-bet).
Kóp láshkerdi ızǵıtıp,
Men baraman izińnen (291-bet).
Qaraǵay nayza qolǵa aldı,
Keskir qılısh ispaxan (288-bet).
Ol nayzaǵa qıstırıp,
Keynine taman qaytadı (290-bet).