Kurs jumíSÍ tema: Ájiniyaz shıǵarmalarında antonimlerdiń qollanılıwı

Kápir kózin musulmandı azǵırıp,
Biyshara Ziywardı dinnen bezdirer. (Bozatawlı názálim)

Al qawsırıp, qushaq ashıp naz etken,

Bálki bes kún wısalında shad etken,
Bir kórmesá kúyip- janıp zar etken,
Baǵrı qan natáwan bolǵan, sáwdigim. (Sáwdigim).

Juldız shıǵıp kún qızarıp batarda

Ǵapıl bolıp tún uyqıda jatqanda
Túsime enip tańsaz berip atqanda
Uyqıdan hám biyzar etip sáwdigim. (Sáwdigim)

Qosqanım joq qıyat qızı az bolur

Uyǵır qızı kóp hiyleli naz bolur
Qándeklide Jipek , Ayman qız bolur
Bulardıń bárshesi sendin sadaǵa. (Sadaǵa)

Ah meni yarım dep páriyad áyleme

Berk áyle kewlińdi páryad áyleme
Yaqshını niyet qıl, yaman sóyleme
Bul sózdi yadıńa yahshı al endi. (Endi)

Gáhi yıǵlap , gáhi kúldim

Janran ishlardan shekildim
Ziywar aytur, men igildim
Háldin tilab iyman endi. (Endi)

Shúkir haqnıń dárgahına

Teńsiz kórindi , kórindi
Astımdaǵı arıq yabı
Semiz kórindi, kórindi. (Kórindi)

II.2. Ájiniyazdıń poemalarında antonimlerdiń qollanıluwı
Ájiniyaz shayırdıń Qızmeńesh penen aytısında qollanılǵan leksikalıq antonimler:
Óleńdi aytalmaydı heshkim mendey,
Men aytaman óleńdi kemengerdey,
Saqlap qoyıń qara óleń ırıs bolama,
Ayt degende óleńdi qoya bermey. (Ájiniyaz benen Qızmeńeshtiń aytısı)

Júziń ısıq kóriner bir kórgendey,

Aytısıp kúni-túni bir júrgendey,
Bıltırǵı suw basında jalańash qız,
Senbe ediń sınıq órkesh ǵarrı ingendey.

Men júrmen aman-esen oynap-kúlip,

Toy bolsa óleń aytıp, dəwran súrip,
Aman barıp, esen saw keldińiz be,
Atań-anań, aǵayin jurtıń kórip?

Men keldim aǵayin jurtım kórip,

Atam menen anama səlem berip,
Ne qıların ózin bil qız aq-Meńesh:
Qolına bir aq sunqar keldi qonıp.

Sur qara suw ishedi, jem bermeymen,

Minemen qısı-jazı dem bermeymen,
Shal deseńde bu Bekish ózime jas,
Men ózim boz baladan kem kórmeymen.
Seni alǵan mınaw turǵan Bekish bolsa,
Túnde bayıń, kúndiz bir qulıńtaǵay,
Shal da bolsa, bəri bir, qutlı bolsın,
Bir esaptan ózińniń qulıńtaǵay,

Elińnen sen qazaqqa ne dep keldiń?

Joqarıdan, tómennen hər gəp bildiń,
Obalı moyınıńa jeńeshemniń.
Onı taslap qazaqqa ne dep keldiń?

Qazaqqa bıyıl keldiń, bıltır keldiń,

Qatınıń, balań taslap ne dep keldiń?
Awzıń jap, ańlap sóyle, qaraqalpaq,
Meniń qatın ekenimdi qaydan bildiń.

Ájiniyaz shayırdıń “Bozataw” poemasında qollanılǵan leksikalıq antonimler:

Kimsaniń qız- uǵlı, arzıwlı yarı,
Kimniń qashı qara, kózi kquńqarı,
Ásir bolıp, telmirisip hár sarın,
Yıǵlap at aldına túshti, Bozataw. (Bozataw)

Kimsaniń qardashı, uǵıl hám qızı,

Tutıldı kóp bilán ayıw-yuldızı,
Hárir atlas kiygán kimniń yalǵızı,
Zalımlar álgina tushti, Bozataw. (Bozataw)

Kimsaniń anası, kimniń ámmesi,

Kimsaniń aǵası, kimniń inisi,
Kimsániń qız-uǵlı kimniń sińlisi,
Atirek, Gúrgen, Xajar astı, Bozataw. (Bozataw).