Курс лойиҳаси

3.2. Ташқи рельснинг эгриликларда кўтарилиши

Темир йўл экипажининг эгрилик бўйича ҳаракатланганида марказдан қочма куч ҳосил бўлади. Бу куч ғилдиракларнинг ташқи рельс изига қўшимча босимини пайдо қилиб, шу билан боғлиқ равишда унинг рельслари тезроқ едирилиб, рельс изларида ўйиқлар (отбои) юзага келиб, ёки уларда кучланиш кучаяди; сўндирилмаган марказдан қочирма куч пайдо бўлиб, у катта қийматга эга бўлганида йўловчилар учун ноқулайлик, нохуш ҳислар юзага келтиради.

Ташқи рельс изи рельсларига ёнлама босимни камайтириш, бу рельслар (отбой)ининг олдини олиш ва йўловчиларни нохуш таъсирлардан сақлаш мақсадида ташқи рельсни эгриликда баландроқ қилиб кўтарадилар (14-расм). Ташқи рельс кўтармаси баландлиги эгриликнинг ҳар иккала изи бир хил вертикал едирилишини таъминлаш нуқтаи назаридан қуйидаги формуладан аниқланади:
мм (3.6)
бу ерда 12,5 – ўтказиш коэффициенти;
N _i - курс лойиҳаси вазифасига биноан мазкур эгрилик бўйича бир суткада ўтадиган муайян вазнли поездлар миқдори;
Р i – поездлар массаси, вазифага биноан;
V i – турли хил поездлар ҳаракати тезликлари, км/с;
R – берилган эгрилик радиуси, м;
∆ h – экипажнинг рельс оралиғида жойлашуви эксцентриситетлари таъсирини, экипаж рессорости ва рессорусти қурилмаларини ҳисобга олган ташқи рельснинг эгриликдаги қўшимча кўтарилмаси.
ВНИИЖТ қуйидаги қийматларни қабул қилишни таклиф этади: ∆ h – 30 мм; асосан юк поездлари қатнайдиган линиялар учун ∆h = 20 мм; бошқа ҳолларда ∆h=25 мм.
Локомотивнинг эгриликка кириб келишига ҳисоб-китоби тавсифи [8]
4-жадвал

Локомотив тури ва ғилдирак формуласи	Айланиш (сирпаниш) доираси бўйлаб ғилдирак диаметри, см	Қўзғалмас база узунлиги, см	Кўндаланг разбеглар, мм
			Аравача-ларнинг чекка ўқлари	3 ўқли арава-чанинг ўрта ўқлари
УЗБ0001-УЗБ0020	125	300	±0,5÷10
УЗБ0021-УЗБ0030	125	467	-
УЗБ0031-УЗБ0040	125	495	±1,3
УЗБ0041-УЗБ0050	125	333
УЗБ0051-УЗБ0060	120	440	±0
УЗБ0061-УЗБ0070	120	320	±0,2÷2,9
УЗБ0071-УЗБ0080	122	400	±3÷6,0	±3,6÷10
УЗБ0081-УЗБ0090	105	460	±0÷0,5
УЗБ0091-УЗБ0100	115	425
УЗБ0101-УЗБ0110	105	390	±1,5	±10÷14
УЗБ0111-УЗБ0120	105	390	±1,5	±10÷14
УЗБ0121-УЗБ0130	105	390	±1,5	±10÷14
УЗБ0131-УЗБ0140	122	430	±1,5	±10÷14
УЗБ0141-УЗБ0150	122	430	±1,5	±10÷14

Икки ўқли қўзғалмас базали экипажнинг эгриликка эркин кириб келиши схемаси

Уч ўқли қўзғалмас ўқларида кўндаланг (разбег) бўлмаган базали экипажнинг эгриликка эркин кириб келиш схемаси
11-расм
Уч ўқли қўзғалмас базали, ўқларида кўндаланг (разбег)и мавжуд экипажнинг эгриликка эркин кириб келиш схемаси

12-расм
Ўқларнинг кўндаланг (разбег)лари бўлган ҳолда икки ўқли қўзғалмас базали экипажнинг эгриликка сиқилиб кириб келиши схемаси

13-расм
Курс лойиҳасида ∆h=25 мм деб қабул қилинган.
Ташқи рельснинг кўтармаси йўловчиларга қулайликни таъминлаш шартидан келиб чиқиб [3] формуладан аниқланади:
h=12,5 мм (3.6)
Ташқи рельс эгриликдаги кўтармаси ҳисобининг схемаси

14-расм

бу ерда V_max– берилган эгрилик бўйича максимал ҳаракатланиш тезлиги, км/с;

a_қўш–сўндирилмаган горизонтал тезланишнинг тезлаштирилган меъёри;
a_қўш=0,7 м/c.
H нинг узил-кесил қиймати деб, (3.6 ва 3.7) формулалар бўйича аниқланадиган энг катта қиймат олинади.
(3.6) формуланинг ечилишини осонлаштириш учун тоннажга кўра ўртача олинган квадратик тезликни аниқлашнинг жадвал услубини қабул қиламиз (5-жадвал).
Бу ҳолда км/ч
ва (3.6) формуласи қуйидаги кўриниш олади: