Kurs loyihasi tushuntirish xati

ESHIKLAR VA DERAZALAR
Eshiklar bino ichiga kirish va birdan biriga o‘tiladigan xonalarni o‘zaro
izolatsiya qilish uchun xizmat qiladi. Ularning soni va o‘lchamlari xonaga to‘g‘ri
kelgan kishilar soni, binoning ko‘rinishi va boshqalar asosida bo‘yicha aniqlanadi.
Eshiklar devorlarga maxkamlanadigan rom ko‘rinishidagi kesaki va ularga ilingan
tavaqadan iborat bo‘ladi.
Tavaqalar soniga qarab eshiklar bir, bir yarim va ikki tavaqali bo‘lishi
mumkin. Binoda joylashishiga ko‘ra eshiklar ichki, tashqi va shkaf eshiklariga
bo‘linadi. Odatda bir tavaqali eshiklarning kengligi 600, 700, 800, 900 va 1100
mm, ikki tavaqalikniki esa 1200, 1400 va 1800 mm ga teng qilib olinadi. Turar-joy
binolari eshiklarining balandligi 2000 va 2300 mm ga teng bo‘ladi. Evakuatsiya
uchun mo‘ljallangan maxsus xonalar va xizmat eshiklarining balandligi (podval,
shkaf eshiklari) 1200 va 1800 mm bo‘lishi mumkin.
Eshik kesakisida tavaqani ilintirish uchun chuqurligi 15 mm, eni eshik
tavaqasi qalinligiga teng bo‘lgan o‘yiq bo‘ladi. Ayrim xollarda eshik tepasida
ochilmaydigan deraza-framugalar ham bo‘lib, ular daxliza tabiiy yorug‘lik tushishi
uchun qilinadi. Uni o‘rnatish uchun eshik romiga qo‘shimcha gorizontal o‘rtalik
qo‘yiladi.
Ichki devor eshiklarida ostona qo‘yilmaydi. Eshik kesakisi devorlarda
qoldirilgan maxsus yog‘och probkalarga mixlar bilan qotiriladi. Eshik kesakisi
chirishga qarshi ishlov berilgan bo‘lib, o‘rnatishda chetlariga (devor bilan kesaki
oralig‘iga) tol o‘raladi. Parda devorlarda eshik kesakisi bilan devor konstruksiyasi
oralig‘idagi yoriq “nalichnik” bilan berkitiladi
Konstruktiv yechimlarga ko‘ra eshiklar taxta shitli va filyonkali bo‘lishi
mumkin. Taxta shitli eshik tavaqasida brusoklardan tuzilgan rom va yaxlit
to‘rsimon shchit ikki tomonidan faner yoki yog‘och qirindi plitasi bilan qoplangan
bo‘ladi.
Xona ichiga tabiiy yorug‘lik devordagi vertikal yoki tomlardagi
gorizontal joylashgan ochiq o‘ymalar (deraza o‘rni) orqali tushadi.
Xonaning yoritilganlik darajasi qurilish norma va qoidalari asosida
aniqlanadi. Amaliyotda turar-joy binolari uchun deraza o‘rni yuzasi xona poli
maydonining 1:8 dan 1:5 bo‘lagiga teng bo‘lishi kerak. Shunda xona ichi
yetarlicha tabiiy yoritilgan bo‘ladi.
Deraza va vitrajlar xonalarni tabiiy yorug‘lik bilan ta’minlovchi asosiy
konstruksiyalar bo‘lib hisoblanadi.
Binolarni oynalash konstruksiyalari muhim elementlardan biri bo‘lib,
bino tashqi ko‘rinishi (ekstryer) hamda xona ichki (interyer) ko‘rinishiga ta’siretadi. Derazalarga qo‘yiladigan aosiy talablardan yana biri issiqlik o‘tkazmaslik
xususiyati bo‘lib, issiqlikning isrofini kamaytirish va xonaning tovush
izolatsiyasini ta’minlash talab etiladi.
Deraza konstruksiyalarini materialiga ko‘ra yog‘och, metall, temir-beton
va plastmassadan tayyorlangan turlarga ajratish mumkin.
Derazalar ochilish yoki yopilish usuliga va konstruktiv yechimiga ko‘ra
tavaqali (bir, ikki va uch tavaqali), ochilmaydigan, surilib ochiladigan, tavaqalari
yuqoriga yoki pastga ilingan, jalyuzali va boshqa turlarga bo‘linadi