L. B. Okun Elementar bóleksheler

 
Foton hám Ζ-bozon 
Buzılmaǵan SU(2)×U(1) gruppalıq strukturanıń kóz-qarası boyınsha fotonnıń maydanı A 
menen Z-bozonnıń maydanı W
0
menen B
0
nıń maydanına salıstırǵanda kemirek fundamentallıq 
hám keyingi bozonlardıń bir birine salıstırǵandaǵı óz-ara-ortogonallıq sızıqlı kombinaciyaları bolıp 
tabıladı: 
𝐴 = 𝐵
0
cos 𝜃
𝑊
+ 𝑊
0
sin 𝜃
𝑊
, 
𝑍 = −𝐵
0
sin 𝜃
𝑊
+ 𝑊
0
cos 𝜃
𝑊
. 
Bul ańlatpalarda 𝜃
𝑊
shaması Vaynberg múyeshi bolıp tabıladı. Bizler házir t𝑔 𝜃
𝑊
= 𝑔
1
/𝑔
2
ekenligin kóremiz. 𝐴 menen 𝑍 tiń superpoziciyaları simmetriyanıń spontan buzılıwınıń 
nátiyjesinde olardıń biri 𝐴 massasız qaladı, al basqası, 𝑍 basqa eki 𝑊
+
hám 𝑊
−
"qulaǵan 
perishteler" sıyaqlı massaǵa iye boladı.
Eger SU(2)×U(1)-simmetriyanıń spontan buzılıwınıń nátiyjesinde Q elektr zaryadınıń 
saqlanıwı menen baylanıslı bolǵan U(1)
em
-simmetriya buzılmay qalatuǵın bolsa, onda A menen Z 
maydanlarınıń túrin ańsat tabıwǵa boladı. Bul jaǵdaydı kórsetemiz. 
Kovariantlı tuwındı D
μ
dan baslaymız. W = W
+
, W
-
, W
0
maydanlarınıń tripletiniń deregi izospin 
T, al B
0
maydanınıń deregi Y giperzaryad (dáliregi ½Y) ekenligin esapqa alıp, kovariant tuwındı 
ushın mınaday ańlatpanı alamız: 
𝐷
𝜇
= 𝜕
𝜇
+ 𝑖(𝑔
1
½ 𝑌 𝐵
𝜇
0
+ 𝑔
2
𝑇𝑊
𝜇
). 
Endi anıqlama boyınsha 𝑄 zaryadı (e birligindegi), giperzaryad Y hám izospinniń úshinshi 
proekciyası 𝑇
3
bir biri menen 𝑄 = 𝑇
3
+ ½𝑌 ańlatpasınıń járdeminde baylanısqan ekenligin 
esapqa alamız hám deregi elektr zaryadı Q hám oǵan ortogonallıq Z bolǵan A maydanın ayıramız. 
Nátiyjede sáykes zaryadlarǵa iye A, Z, W
+
, W
-
maydanlarınıń shıǵarıw amplitudası mınaday túrge 
iye boladı 
𝑖
𝑔
1
𝑔
2
√𝑔
1
2
+ 𝑔
2
2
𝑄𝐴 + 𝑖√𝑔
1
2
+ 𝑔
2
2
(𝑇
3
− 𝑄 sin
2
𝜃
𝑊
)𝑍 + 
+𝑖𝑔
2
(𝑇
−
𝑊
+
+ 𝑇
+
𝑊
−
). 
A menen Z tiń haqıyqatında da joqarıda keltirilgen 𝐵
0
hám 𝑊
0
maydanlarınıń superpoziciyası 
menen táriyipleniwiniń kerek ekenligin ańsat kóriwge boladı. Bul ańlatpa elektrázzi teoriyanıń 
"oraylıq formulası" bolıp tabıladı: Bul ańlatpa elektromagnit tásirlesiw (birinshi qosılıwshı), 
neytral toqlar (ekinshi qosılıwshı) hám zaryadlanǵan toqlar (úshinshi qosılıwshı) haqqında barlıq 
informaciyanı óziniń ishine aladı. Onnan dara jaǵdayda elektromagnit tásirlesiwdiń konstantası e 

---

52 
niń 𝑔
1
hám 𝑔
2
arqalı ańlatılatuǵınlıǵı kórinip shıǵadı 
𝑒 =
𝑔
1
𝑔
2
√𝑔
1
2
+ 𝑔
2
2
= 𝑔
2
sin 𝜃
𝑊
.