L. N. Xalikova, U. R. Mavlonova
Download 1.33 Mb. Pdf ko'rish
|
44679-1
Qiymat nazariyasi
Marks ta’limotiga binoan, har bir tovarning qiymati uni ishlab chiqarishga sarflangan ijtimoiy zaruriy mehnat bilan o‘lchanadi. Ijtimoiy zarur ish vaqti normal ishlab chiqarish sharoitida va muayyan jamiyatdagi mehnat malakasi va intensivligining darajasi o‘rtacha bo‘lgan sharoitda Biron-bir tovar tayyorlash uchun sarflanadigan vaqtdir. 51 Qo‘shimcha qiymat nazariyasi Tovar ishlab chiqarish taraqqiyotining ma’lum bosqichida pul kapitalga aylanadi. Tovar muomalasining formulasi T-P-T, ya’ni boshqa bir tovarni sotib olish uchun tovar sotishdir. Kapitalning umumiy formulasi P-T-P 1 , ya’ni sotish uchun tovarni sotib olishdir, maqsad foyda olish hisoblanadi. Bu yerda T – bu ishchi kuchidir. Xo‘sh, bu o‘sish qayerdan keladi? Holbuki, ishchi 5 soat mobaynida («zarur ish vaqtida») o‘z qiymatiga teng qiymat yaratadi, keyingi 5 soat mobaynida («qo‘shimcha ish vaqtida») qo‘shimcha mahsulot, qo‘shimcha qiymat yaratiladi. Kapitalist bu qo‘shimcha qiymatni haq to‘lamasdan o‘zlashtirib oladi. K.Marks bo‘yicha, kapitalist tomonidan qo‘shimcha qiymatning o‘zlashtirib olinishi mehnatning ekspluatatsiya qilinishidir. Shuning uchun, kapitalist qo‘shimcha ish vaqtini uzaytirishga harakat qiladi. Unga ikki yo‘l orqali erishadi: A) zaruriy ish vaqtini qisqartirib, qo‘shimcha ish vaqtini uzaytirish ; («qo‘shimcha qiymat»).(yoki mehnat unumdorligini oshirish orqali: mashinalashtirish, avtomatika, telemexanikani kiritish); B) ish kunini mutlaq uzaytish. («absolyut qo‘shimcha qiymat»). Kapitalist o‘z maqsadiga erishish uchun, o‘z foydasini ko‘paytirish uchun Fan va texnika yutuqlaridan ishlab chiqarishda ko‘proq foydalanishga harakat qiladi. Download 1.33 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling