Laboratoriya ishi №7 Mavzu: Metallarni kesish usulllari Ishdan maqsad

Gorizontal-frezalash dastgohida ishlov berish texnologik usullari. 
Frezalash - freza deb ataladigan ko„p tig„li kesuvchi asbob yordamida 
zagotavkani kesib ishlash jarayonidir. Frezalashda freza aylanadi (asosiy harakat), 
dastgohning stoliga o„rnatilgan zagotovka esa freza tomon ilgarlanma harakat - 
surilish harakatini qiladi. Yassi tekisliklarga toretsli va tsilindrik frezalar bilan 
ishlov beriladi. Frezalash dastgohlari shpindelni joylashishiga qarab: vertikal va 
gorizontal bo„ladi. 
Silindrik frezalar bilan frezalash yo„laki va qarshi usulda, gorizontal-
frezalash dastgohida bajariladi. Qarshi frezalashda frezaning aylanish yo„nalishi 
surish yo„nalishiga teskari bo„ladi (7.2.a-rasm). Yo„laki frezalashda frezaning 
aylanish yo„nalishi surish yo„nalishi bilan bir xil bo„ladi (7.2.b-rasm). 
Qarshi frezalashda tishga qo„yilgan yuklanish asta-sekin oshib boradi, 
chunki tish bilan kesilayotgan qatlam qalinligi asta-sekin ortib boradi. Yo„laki 
frezalashda freza tishi birdaniga maksimal kesish qalinligi va eng katta 
yuklanishdan ish boshlaydi. Ikkala usulning o„zini afzalliklari va kamchiliklari 
mavjud. Yo„laki frezalashda ishlov berilayotgan yuza g„adir-budurligi yuqori, 
lekin surilishlar qiymati kichik bo„ladi. Qarshi frezalashda yuza sifati past, lekin 
katta qatlamni olishi mumkin. Shu sababdan qarshi frezalash, asosan, qora 
frezalashda, yo„laki frezalash esa toza frezalashda qo„llaniladi. 
a)
b) 
7.2.-rasm. Silindrik freza bilan tekislikni frezalash sxemalari: 
a) qarshi frezalash; b) yo‘laki frezalash. 
Mashina detallarining yassi yuzalariga qo„yilgan o„lcham aniqligi va g„adir-
budurlik talablariga qarab bir marotaba yoki qora va toza frezalab ishlov beriladi. 
Yassi yuzalarni jilvirlashda ish unumdorligi yuqori bo„lganligi uchun yupqa 
frezalash kamdan-kam qo„llaniladi. 
Vertikal-frezalash dastgohida ishlov berish texnologik usullari. 

---

Frezalash - freza deb ataladigan ko„p tig„li kesuvchi asbob yordamida 
zagotavkani kesib ishlash jarayonidir. Frezalashda freza aylanadi (asosiy harakat), 
dastgohning stoliga o„rnatilgan zagotovka esa freza tomon ilgarlanma harakat - 
surilish harakatini qiladi. Yassi tekisliklarga toretsli va silindrik frezalar bilan 
ishlov beriladi. Frezalash dastgohlari shpindelni joylashishiga qarab: vertikal va 
gorizontal bo„ladi. 
Frezalar ko„p tig„li kesuvchi asboblar bo„lib, kesuvchi qismining geometrik 
parametrlari jihatidan keskichlarga ko„proq o„xshaydi. Frezalashning o„ziga xos 
xususiyati shundan iboratki, frezaning har biri tishi kesib oladigan material 
qatlamining qalinliga o„zgaruvchan bo„ladi va minimumdan maksimumgacha va, 
aksincha, maksimumdan minimumgacha o„zgaradi. 
Toretsli frezalash vertikal-frezalash dastgohida bajariladi (7.3.a-rasm). 
Toretsli frezalar yaxlit va qo„ndirma qilib tayyorlanadi. Diametrlari ishlov 
berilayotgan V yuza enidan 1,2

1,6 barobar katta bo„ladi. Freza zagotovkaga 
nisbatdan simmetrik (cho„yanlarni frezalashda, 7.3.b-rasm) yoki asimmetrik 
(po„latlarni frezalashda, 7.3.v-rasm) joylashadi. 
a) 
D 
B 
D 
B 
b) v)