Laboratoriya ishlari organik sintez texnika xavfsizligi qoidalari

Sintez moslamasi.

Haydash moslamasi. 1-haydash kolbasi, 2-Vyurs nasadkasi, 3-termometr, 4-muzlatgich, 5-allonj, 6-yig’gich kolba, 7- elektr isitgich, 8-shtativ

6-Laboratoriya ishi
Mavzu: Aspirin sintezi.
Ishning asosiy maqsadi:
Aspirin haqida tushunchaga ega bo‘lish, uni sintezlashda asosiy reaksiyalarni, texnologik parametrlarni va jarayonga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni ko‘rib chiqish.
Ishning ahamiyati
Aspirinni sintez qilishni o‘rganish hamda asetillash jarayonini boshqara olish.
Brutto-formulasi C₉H₈O₄
Molekulyar formulasi 180,17 g/mol
Suyuqlanish harorati 135⁰C
R e a k t i v l a r: salitsil kislota – 5 g,
sirka angidridi (d²⁰₄ =1,082 g/sm³) – 5,4 g (5 ml),
konsentrlangan sulfat kislota (d²⁰₄ =1,84 g/sm³) –0,25ml,
toluol – 150 ml
J i x o z l a r: sig‘imi 50 ml bo‘lgan tagi dumaloq kolba, Bunzen kolbasi, Byuxner voronkasi, qaytar sovitgich, suv hammomi, termometr, kristallizator.


Ish tartibi.
1. Havo sovitgichi o‘rnatilgan sig‘imi 50 ml bo‘lgan tagi dumaloq kolbaga 5 g salitsil kislota solinadi.
2. Ustiga 5 ml sirka angidrid solinadi.
3. 3 tomchi konsentrlangan sulfat kislotadan qo‘shiladi.
4. Aralashma suv hammomida 60⁰C da 1 soat qizdiriladi.
5. Keyin haroratni 90-95⁰C ga ko‘tarib yana 1soat qizdiriladi. Aralashma sovitilganda aspirin kristallari cho‘kmaga tushadi.
6. Cho‘kma Byuxner voronkasida filtrlanadi. Avval suv bilan, keyin sovuq toluol bilan yuviladi. 5,7g atrofida atsetilsalitsil kislota hosil bo‘ladi (87%).
7. Atsetilsalitsil kislota rangsiz kristall modda bo‘lib, suvda yomon eriydi, etil
spirtda, dietil efirda yahshi eriydi.


Reaksiya tenglamasi

Sintez moslamasi.

1 – Qaynash uchun muljallangan kolba; 2 – teskari Sovutgich; 
3 –laboratoriya shtativi; 4 – elektr qizdirgich; 5 – kaltsiy xloridli trubka (quritgich).