Laboratoriya
Download 472.63 Kb. Pdf ko'rish
|
Kimyo. Labaratoriya mashg\'ulotlari. Bekmirzayev J, Ziyayev M, Mamajonov G\'
|
СНЗСОСГ + НОН О
CH3COOH + OH' (pH>7). Kuchli asos va ko’p negizli kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar bosqichli gidrolizlanadi va nordon tuzlar hosil bo’ladi. Buni kaliy korbonatni gidrolizi misolida ko’rish mumkin. Birinchi bosqich: K 2 C 0 3 + НОН О КНСОз + КОН C 0 3+ НОН ОНСОз + ОН' (рН>7). Ikkinchi bosqich: КНСОз + НОН О Н2С 0 3 + КОН НСОз' + НОН О Н2С 0 3 + ОН' (рН>7). Gidrolizni birinchi bosqichi kuchliroq bo’ladi, chunki H20 (H ioni H2C 0 3 molekulasiga nisbatan kuchsizroq elektrolitdir. Yuqorida ko’rilgan holatlarda suvning vodorod ionlari bog’lanadi va gidroksid ionlari ortiqcha bo’ladi. Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlami eritmasi, gidroliz tufayli ishqoriy muhit namoyon qiladi (pH>7). 2. Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar (masalan, NH4C I, CuS04, ZnCl2). Bu tuzlaming gidrolizi suvning gidroksid ionlari tuzning kationi bilan kuchsiz elektrolit hosil qilishi bilan sodir bo’ladi. Masalan, ammoniy xloridni gidrolizini quyidagi sxema bilan tasaw ur qilinadi NH„C1 O N H 4+ +СГ HzO <» OH' + H+ NH 4 OH Suvning OH" ionlari NH4+ ionlari bilan birikib kam dissotsilanadigan NH4OH molekulalarini hosil qiladi, Eritmada vodorod ionlari ortiqcha yig’ilgani sababli, muhit kislotali bo’ladi (pH<7). NH 4 CI + HOH <» NH 4 OH + HC1 NH4+ + HOH •» NH4OH + H+. Agar tuzning tarkibida ko’p zaryadli kation bo’lsa, gidroliz bosqichli ketadi va asosli tuzlar hosil bo’ladi. Masalan rux xloridni ZnCl2 gidrolizini ko’rib chiqamiz: 83 Birinchi bosqich: ZnCl2+H OH «Zn(O H )Cl+H Cl Zn2+ + H O H O Zn(OH)+ + H+ (pH<7). Ikkinchi bosqich: Zn(OH)Cl + НОН О Zn(OH)2 + HC1 Zn(OH) + H O H O Zn(OH)2 + H+ (pH<7). Oddiy sharoitda, gidroliz birinchi bosqichda yakunlanadi. Kuchsiz asos kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar eritmasi, gidrorliz tufayli kislotali muhitga ega bo’ladi (pH<7). Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan ba’zi tuzlaming gidrolizida oksotuzlar hosil bo’ladi, masalan, surma (III) xloridini gidrolizi quydagicha bo’ladi: SbCl3 + H20 О SbOCl + 2HC1. K o’rilgan holatlarda gidroliz qaytar jarayon hisoblanadi. Gidrolizlangan tuz molekulalari sonini, eritmadagi umumiy molekulalar soniga nisbati gidroliz darajasi deyiladi. Haroratni ko’tarish va eritmani suyultirish bilan gidroliz darajasi kuchayadi. Ko’p xollarda gidroliz darajasi juda kam bo’ladi. Masalan, 25 °C da, 0,1 n eritmalar uchun gidroliz darajasi (h) quydagicha: Natriy atsetat CH3COC)Na-0,007 % Kaliy sianid KCN-1,2 % Keltirilgan misollar, tuzning gidolizlanish darajasi uni hosil qilgan kislotaning dissotsilanish konstantasiga bog’liqligini namoyon qiladi. Kislota qanchalik kuchsiz bo’lsa, gidroliz shunchalik tez boradi. 3. Kuchsiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar. Bu turdagi tuzlar eng yuqori darajada gidolizlanadilar, chunki ulaming ionlari bir vaqtda suvning vodorod va gidroksid ionlarini biriktiradi va suvning dissotsilanish muvozanatini siljitadi. Masalan: ammoniy atsetatni gidrolizi quydagicha bo’ladi: CH 3 COONH 4 CH 3 COO+NH4+ H20 0 H+ + OH’ CH 3 COO‘ + N H / + HOHOCH3COOH + NHtOH 84 Gidroliz natijasida hosil bo’lgan kislota va asosni dissotsilanish konstantalarini nisbatiga qarab, bu turdagi tuzlami eritmalari kuchsiz kislotali yoki kuchsiz ishqoriy muhitga ega bo’ladi, ya’ni pH<7. Juda kuchsiz, uchuvchan kislota va juda kuchsiz asosdan hosil bo’lgan tuzlaming gidrolizi qaytmas bo’ladi. Masalan: A12S3 + 6H20 0 2А1(ОН)з+ 3H2S. Kuchli kislota va kuchli asosdan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizga uchramaydilar, chunki ulami suv bilan o’zaro ta’sirlashishida, kuchsiz elektrolitiar hosil bo’lmaydi. H20= H ++ 0H ' sistemada muvozanat buzilmaydi, shuning uchun bunday tuzlar eritmalarda pH=7. Zamonaviy ma’lumotlarga ko’ra, gidroiiz anchagina murakkab jarayondir. Gidroliz natijasida gidroksoakva komplekslari hosil bo’ladi. Shuning uchun gidroliz reaksiyasi tenglamalarini yozish umuman shartli hisoblanadi. Tuzlaming gidrolizi, ionlar va ulami gidrat qobig’i o’rtasidagi qutbli o’zaro ta’sirlashishi natijasida sodir bo’lishi aniqlangan, Masalan. Birinchi bosqich gidrolizini ionli tenglamasi quydagicha bo’lishi kerak: [A1(H20 ) 6]3++ H 0 H O [A l(H 20 )50H ]2++ H30 + Shartili ravishda: Al3++ HOH О Al(OH)2+ + H' Download 472.63 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|