Laboratoriya

TEXNIKA XAVFSIZLIGI VA KIMYO LABORATORIYALARIDA 
ISHLASH QOIDALARI
K im yoda laboratoriya ishlarini boshlashdan oldin talaba ayni laboratoriyada 
ishlash uchun ishlab chiqilgan havfsizlik texnikasi bilan tanishib chiqishi va maxsus 
ju m a lg a q o ’l qo ’yishi lozim.
T alab ag ay il m obaynida ishlash uchun praktikum dan jo y ajratiladi. Laboratoriya 
ishlarini tushunib bajarilgandagina undan foyda kutish mumkin. Shuning uchun har 
bir laboratoriya ishining mazmuni, adabiyot v a m a ’ruzalar bilan tanishib chiqqan 
talabagagina laboratoriya ishlarini bajarishga ruxsat beriladi.
Asosiy qoidalar
Kimyoviy laboratoriyada ishlashda am al qilinishi lozim bolgan asosiy qoidalar:
1. Ishning asosiy m aqsadi aniq bilm asdan, tajribani o ’tkazish uchun lozim 
bolgan 
idishlar, 
asbob-uskunalar, 
reaktivlar 
tayyor 
b o ’lmasdan 
tajribani 
boshlam aslik;
2. Tajribani o’tkazishda k o ’rsatilgan tartib va ketm a-ketlikni aniq bajarish;
3. Ayni tajriba uchun k o ’rsatilgan barcha xavfsizlik qoidalariga rioya qilish;
4. Ayni laboratoriya ishlari uchun tayyorlangan reaktivlardangina foydalanish. 
U m um iy qollaniladigan reaktivlam i, konsentrlangan kislota va ishqorlarni ish 
joylariga olib ketmaslik;
5. R eaktivlam i ishlatishdan oldin uni ayni tajriba uchun ishlatish mumkinligini 
idishdagi yozuvga qarab aniqlash; A gar idishda yozuv b o ’lm asa o ’qitivchining 
ruhsatisiz ishlatmaslik.
6
. Ayni tajriba uchun reaktiv miqdorini k o ’rsatilm agan b o ’lsa undan imkoniyati 
boricha kam roq ishlatish;
7. O rtiqcha olingan reaktivni qaytarib o ’z idishiga quym aslik va uning uchun 
ajratilgan m axsus idishga quyish;
8
. Reaktiv olingan zahotiyoq uning idishini qopqog’ini yopib, o ’z o ’m iga 
q o ’yish;
9. Quruq reaktivlam i farfor, metall yoki shisha qoshiqchalarda olish va

---

ishlatilgandan so’ng qoshiqchalam i filtr qog’oz bilan tozalab qo’yish;
10. A gar reaktiv pipetka yordam ida olingan b o ’lsa, undan boshqa idishdagi 
reaktivni olish uchun ishlatmaslik;
11. Barcha tajribalam i xalat kiygan holda bajarish;
12. Laboratoriya ishini bajarishda tinchlik v atartibni saqlash;
13. Tajribaning sodir bo’lishini e ’tibor bilan kuzatish va barcha o ’zgarishlarga 
sinchkovlik bilan nazar tashlash;
14. Kuzatilgan tajriba natijalarini va reaksiya tenglamalarini tajriba tugashi 
bilanoq laboratoriya daftariga yozib q o ’yish;
15. Laboratoriya daftarida ish o ’tkazilgan kun, mavzuning nomi, tajribaning 
nomi, uning qisqacha ma/.muni, asbob-uskunaning sxemasi yoki rasmi, kuzatish 
natijalari, reaksiya tenglam alari, hisoblashlar v a xulosalar ko’rsatilishi kerak;
16. Laboratoriya ishi tugagandan so’ng talaba ishlatgan kimyoviy idishlarini 
yuvib, ish jo y ini tartibga solib, laborantga topshirishi kerak.