Laboratoriya
Download 472.63 Kb. Pdf ko'rish
|
Kimyo. Labaratoriya mashg\'ulotlari. Bekmirzayev J, Ziyayev M, Mamajonov G\'
M urakkab moddaning ekvivalenti
deb har qanday boshqa m oddaning bir mol ekvivalenti bilan ta ’sirlashadigan m iqdoriga aytiladi. K islotaning ekvivalenti q l/a so slik m olga teng. kislotaning ekvivalent massasi 26 uning mol massasini asosliligiga b o ‘linganligiga teng. Masalan, ortofosfat kislotasi H3PO4 uchun: M = 98 g/mol, E = 1/3 mol, me = M • E q 98 g/mol • 1/3 mol q 32,7 g. A sosning ekvivalentligi 1/kislotalilik m olga teng. Asosning ekvivalenti uning mol m assasini kislotaliligiga b o ‘linganiga yoki m ol massasini ekvivalentiga ko‘paytm asiga teng. Tuzning ekvivalenti tuzning mol massasini tuz molekulasidagi metall atom larining umumiy valentligiga yoki tuzning m olyar massasini ekvivalentiga ko ‘paytm asiga b o ‘linganligiga teng. Elem entning ekvivalentiga o ‘xshash, murakkab moddaning ekvivalenti v a uning ekvivalent massasi turli xil qiymatlariga ega bo ‘lishi mumkin va kimyoviy reaksiyadagi o ‘zgarish xarakteriga qarab aniqlanadi. M isollar: H 2 S 0 4 a) H 2 S 0 4 + N aOH -> N a H S 0 4 + H20 m e = 98/1; nie = 98; E = 1 mol. b) H 2 S 0 4 + 2NaOH -> N a 2 S 0 4 + 2H20 m e = 98/2; me = 49; E = 1/2 mol.Cu(OI l)2; a) Cu(OH ) 2 + HC1 - CuOHCI ( 1120 m„ = 97,5/1; mc - 97,5; E = 1 mol. b) Cu(OH ) 2 + 2HC1 = CuCl 2 + 2H20 me = 97,5/2; т е = 48,75; E = 1/2 m ol.AlCl3; a) A lC b + 2NaOH = Al(OH)2Cl + 2NaCl me = 133,36/2; me = 6 6 , 6 8 ; E = 1/2 mol. b) AICI 3 + 3NaOH = Al(OH ) 3 + 3NaCl me = 133,36/3; me = 44,45; E = 1/3 mol. E k vivalent m assasini to ‘g ‘rid a n to ‘g ‘ri an iq lash B u usul bilan magniy ekvivalentini aniqlash uchun m a’lum bir massadagi m agniy bilan uning oksidini hosil qilish va birikkan kislorod masasini aniqlash kerak. Tarozida 0,2 g magniy lentsini tortib oling va oldindan shu tarozida tortib olingan farfor tigelga o‘tkazing. Olingan magniy to ‘la erib ketishi uchun zarur b o ‘lgan 4 n 27 H N 0 3 eritm asini hajm ini aniqlang. Olingan nitrat kislotani oz-ozdan m agniy erib ketgunicha tigelga qo‘ying. Olingan magniy nitrat eritmasini quruguncha asbest setkasida parlating va so'ngra qolgan qoldiqni ochiq olovda qattiq qizdiring. Bunda azot oksidlarini tez chiqib ketm asligiga y o ‘l q o ‘ymang. R eaksiya tenglam asini yozing. Tigelni m agniy oksidi bilan birga eksikatorda sovuting va torting. So‘ngra tigelni ikkinchi m arotaba qizdiring va uni doimiy m assaga kelguncha torting va m agniy nitratning to ‘la parchalanishiga ishonch hosil qiling. Olingan m a’lumotlar asosida m agniyni ekvivalentini aniqlang. K uzatishlam i yozish tartibi: 1. Chinni tigelning massasi 2. M agniyning massasi 3. Chinni tigelni magniy oksidi bilan massasi O lingan natijalam i qayta ishlash. Hisoblang: 1. O lingan magniy oksidining massasi-m] 2. M agniy bilan birikkan kislorodning massasi- m2. 3. M agniyning tajribada kislorod bo'yicha aniqlangan ekvivalent massasi- rrie(tajriba)* 4. M agniyning nazariy ekvivalent massasi m ^ n„ . r,y) M a g n iy n in g ekvivalent m assasini siqib ch iq a rish u suli b ila n a n iq lash 31 rasm da k o ‘rsatilgandek asbob y ig ‘ing. Byuretka 1 (hajm i 50 ml) rezina naylari yordam ida voronka 2 va probirka 3 bilan ulangan B yuretka v a probirkalam i oralaridan shisha naychalar o ‘tgan probkalar bilan zich berkiting. T ajriba boshlanishidan oldin asbobni germetikligini tekshiring. 28 Rasm 31. M etalining ekvivalent massasini aniqlash uchun asbob: 1 -byuretka; 2 - voronka; 3-probirka. Q urilm aning germ etikligini tekshirish uchun byuretkaga suv quying. Suv byuretka bilan voronkani birlashtirgan rezina nayni ham to ‘ldiring. So‘ngra byuretkani tiqin bilan berkiting va probirka bilan ulang va byuretkadagi suv sathini belgilang. Shtativning dumaloq mahkamlagichini tushirib voronkani pastroq tushiring. A gar asbob germ etik b o ‘lsa, voronka tushirilganda oldiniga byuretkadagi suv sathi biroz pastga tushadi v a so‘ngra o ‘zgarmay qoladi. A gar suv sathi to ‘xtovsiz tushaversa asbob havo o ‘tkazm oqda va uskunani y ig ‘ayotgandagi hatoni tuzatish kerak. Tajribaning borishi. Taxm inan 0,03 g magniy lentasidan tortib oling. Probirkadan tiqinni chiqarib oling v a voronkani xarakatga keltirib byuretkadagi suv sathini nolga yoki undan pastroqqa keltiring. 5 ml suyultirilgan sulfat kislota o ‘lchab oling va probirkaga voronka orqali quying (nim a uchun?). M agniy lentasini probirkaning quruq qism iga shunday o'm atin g k i, m agniy sulfat kislotasiga tegmasin. Probirkani probka bilan m ahkam berkitib qurilm aga ulang. So‘ngra voronkani pastga yoki yuqoriga k o ‘tarib suvning sathini byuretka va voronkada bir xil sathga keltiring (nim a uchun?). Byuretkadagi suv sathini 0 , 1 m l aniqlik bilan belgilab oling. M agniyni sulfat kislota bilan chayqatib turib reaksiyaga kirishtiring. Nim ani kuzatdingiz? R eaksiya tugagandan so‘ng probirkani xona tem peraturasigacha sovuting v a 29 yana byuretka bilan voronkada suv sathini bir xil holatga keltiring. Byuretkadagi suv sathini yozib oling. T ajriba vaqtidagi xona temperaturasini term om etr, bosim ini barom etr yordam ida aniqlang. (1 m m sim .ust.q 133,3 Pa) K uzatishlam i yozish tartibi: 1 .M agniy m assasi-m e (g) 2 .Temperatura-t° (s) 3.A tm osfera bosim i-p(kPa) 4. T o'yingan bug‘ bosim i -h(kPa) 5. R eaksiya boshlanishiga qadar byuretkadagi suvning sathi-a, (ml) 6 . R eaksiyadan so‘nggi suvning sathi-a 2 (ml). N a tija la rn i m u lo h a za qilisb. 1 . t tem peratura va r bosim da magniy siqib chiqargan vodorodning hajmini hisoblang (ml). 2. V odorodning porsial bosimini hisoblang: Р щ = Р a tm " h 3.A niqlangan vodorodning hajmini gaz holatining birlashgan tenglam asidan foydalanib norm al sharoitga keltiring. V odorod suv ustida y ig 'ib olinganligi uchun R o 'm ig a Р щ ш qo ‘ying. 4.A jratilgan vodorodning m assasini aniqlang. 5. M agniyning ekvivalent massasini hisoblang. 6 . Tajribaning absolyut va nisbiy xatolarini aniqlang. M asalalar. 1.Metan tarkibida 25% vodorod va 75% uglerod bor. U glerodning ekvivalent m assasi nechaga teng? 2.A zot oksidida 25,93% azot va 74,07% kislorod bor. A zotning ekvivalent massasi aniqlansin. 3.A gar 0,195g metall normal sharoitda o'lchangan 56 m l vodorodni siqib chiqarsa, uning ekvivalent massasini hisoblang. 30 4.0,261g kumush oksidini qizdirib 0,243g metall olingan. Kumushning ekvivalent massasi aniqlansin. 5. Tem ir xlorid tarkibida 34,42% tem ir va 65,5% xlor bor. X lom ing ekvivalent m assasi 35,46g teng.Tem im ing ekvivalent m assasini hisoblang. 6 . Kumush oksidi tarkibida 93,09% kumush v a 6,91% kislorod, kumush iodidi tarkibida esa 45,95% kum ush va 54,05% iod bor. Iodning ekvivalent massasi aniqlansin. 7 . 2,45g kislotani neytrallash uchun 2,8g kaliy gidroksidi sa rf bo‘ladi. K islotaning ekvivalent m assasini hisoblang. Download 472.63 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling