Laboratoriya

Suyuqlanmasining elektrolizida boshqacha hodisa kuzatiladi:

---

СаС12 □ □ Са2+ + 2С1- 
Katod (-) Anod (+)
Са2+ + 2е- □ СаО 2С1- - 
2е-0
С12
Kuchlanish qatorida alyuminiydan keyin turgan metallaming birikmalari 
elektroliz qilingnda katodda doimo metall kationlari qaytariladi va metal erkin holda 
ajraladi, bunga sabab bu metallarning kationlari H+ kationlariga nisbatan oson 
qaytariladi. Masalan: ZnC12 eritmasining elektroliz sxem asi:
ZnC12+2H2D □Zn2++2C1-+2H++20H-.
Katod(-) Anod (+)
20H - 2H +
2С1-2е-ППС12 
Zn2++2e-[JZnO 
2H++20H- 2H 20
Bu metallar juda suyultirilgan eritmalaridagina H+ kationlar bilan birgalikda 
qaytarilishi mumkin.
Anodda sodir bo‘ladigan jarayonlar.
Anodda sodir bo‘ladigan jarayonlar elektrolitning xiliga va anodning qanday 
materialdan yasalganligiga bog‘liq bo‘ladi.
Kislorodsiz kislotalar va ularning tuzlari elektroliz qilinganda anodda doimo 
kislorodsiz kislota qoldiqlari: J-,Br-,Cl-,S2- kabilari oksidlanadi, bunga sabab 
kislorodsiz kislota qoldiqlri OH- anioniga nisbatan oson oksidlanish xossasiga ega, 
masalan, CaCl2 va ZnS eritmalari elektroliz qilinganda anodda Cl- va S2- 
anionlarining oksidlanishi yuqoridagi misollarda ko‘rsatilgan.
Kislorodli kislotalar va ularning tuzlari elektroliz qilinganda anodda doimo ON- 
anionlari oksidlanadi va kislorod ajralib chiqadi, bunga sabab N 03 -,СОЗ 2-,S03 2- 
,S 0 4 2-,C104 -,P 0 4- singari kislorodli kislotalaming qoldiqlri OH- anioniga nisbatan 
oson oksidlanish xossasiga ega, masalan: M g(N 03)2 va M gS04 tuzlarining elektroliz 
sxemalari:
2M g(N 03)2+4H20=2M g+2+4N03'+4H++40H '
Ktod(-)anod(+)

---

Agar shu moddaning suyuqlanmasi elektroliz qilinsa boshqacha jarayon ro‘y 
beradi:
2Mg(N03)2=2Mg2++4N 0\
Katod: (-) Anod(+)
Elektrolizda erimaydigan va eriydigan anodlar ishlatiladi.
Erimaydigan anod, kimyomiy jihatdan inert bo‘lgan, yani oksidlanish jarayoniga 
uchramaydigan materiallardan, ko‘pincha P t , grafit va Ir dan tayyorlanadi. Eriydigan 
anodlar esa elektroliz paytida oksidlanishga uchraydi, masalan: Cu , Ni, Ag, Fe va 
boshqalar. Pt li anodda C uS04 eritmasining elektrolizi:
2CuS04+2H20 = 2C u+ 02+2H2S 0 4 
Ni li anodda C u S 0 4 eritm asining elektrolizi.
В unda katodda eritmadagi Ni2+ anodning erishidan hosil bo‘lgan ionlari 
qaytariladi , anodda esa Ni anodining o‘zi oksidlanadi va Ni2+ ion holida eritmaga 
o ‘tadi, natijada eritmadagi C uS 04= Cu2++ S 0 42' muvozanati o‘zgarmaydi.
Katod(-) Niz++2e'=Ni° Anod(+) Ni-2e'=Ni2+
Elektroliz vaqtida elektrolitlarda boradigan oksidlanish qaytarilish jarayonlari 
Faradey qonunlariga bo‘ysinadi va quyidagicha ta’riflanadi:
1. Elektrolizda ajralib chiqadigan moddalaming massasi elektrolit orqali o‘tgan 
tok kuchi va vaqtga proporsionaldir.
2. Turli elektrolitlar orqali teng miqdor elektr toki o‘tganda elektrolitlarda 
ekvivalent miqdorida moddalar ajralib chiqadi.
E 1 e ktrolit eritmasidan yoki suyuqlanmasidan 96500 kulon tok o‘tganda 
elektrodda lg -ekv. Modda ajralib chiqadi.
Bu son 96500k Faradey doimiysi (F) deyiladi.
Faradey qonuning matematik ifodasini umumiy ko‘rinishini quyidagicha
yozish mumkin.