Laboratoriyalıq jumıslardın` temaları

Laboratoriyalıq jumıs №7
Lipidler. Lipidlerding kislota sanin aniqlaw.Lipidlerding toyinganlık da`rejesin aniqlaw.Lipidlerding sabınlanıw sanin aniqlaw.
Reje:
1. Lipidler, maylardın` sıpat ko`rsetkishlerin anıqlaw.
Sabaqtın` maqseti:
1.Sabaqtın` bilim beriwdegi maqseti:Talabalarg`a lipidler, maylardın` sıpat ko`rsetkishlerin anıqlawdın` teoriyalıq ha`m a`meliy usılların teren`nen u`yretiw.
2.Ta`rbiya beriwdegi maqseti: talabalarda teoriyalıq alg`an bilimlerin a`meliyatta qollanıp biliw ko`nlikpelerin beriw arqalı olardın` sanasında ilimiy-materialistlik ko`z-qarastı qa`liplestiriw, Ana Uatandı, tuwılg`an Ana jerdi, onın` ta`biyatın suyiwge, milliy qa`diriyatlarg`a xurmet penen qarawg`a, miynetti ha`m ka`sipti suyiwge ha`m basqa da unamlı ta`rbiya ko`nlikpelerin alıwg`a ta`rbiyalaw.
3. Rawajlandırıwshılıq maqseti: Talabalarg`a bilim beriw protsessinde olardın` o`z betinshe erkin logikalıq oylap, a`shkaralıq sın ko`z-qaras penen teren` pikir juritiwge ha`m du`rıs juwmaqlar shıg`arıwg`a u`yretiw.
4. Sabaqtın` metodları: Ko`rsetpeli-demonstratsiyalı laboratoriyalıq sabaq
5. Sabaqtın` usılları: «Kritikalıq pikirlew», «Aqlıy xujim», «Menyu», «o`z ornın`dı tap» h.t.b. interaktiv usıllar arqalı o`tiw.
1. Lipidler, maylardın` sıpat ko`rsetkishlerin anıqlaw.

Lipidler eki u`lken klassqa bo`linedi: maylar (neytral maylar) ha`m lipidler(mayta`rizli zatlar).

Lipidler bir qatar organikalıq eritiwshilerde ma`selen- etanol,efir, xloroforum, benzol yaki petroley efirinde jaqsı eriydi, suwda bolsa erimeydi. Lipidler ximiyalıq quramına qaray birneshe gruppalarg`a bo`linedi:
May kislotaları.
Glitserinli lipidler. a) neytral maylar, b) fosforglitsiridler.
Glitserinsiz lipidler. a) sfingolipidler, b) alifatis spirtler ha`m mumlar v) steroidler.
Basqa klass zatları menen baylanısqan lipidler. a) fosfatipeptidler,b) lipopolisaxaridler.
Lipidler toqıma ha`m kletkalarda za`ru`rli funktsiyalardı orınlaydı. Maylar organizmde oksidlengende energiya ajıralıp shıg`adı.(1 g may oksidlengende 9,3 kkal). Lipidler biologiyalıq membranalardın` struktura elementi esaplanadı. Organizmde lipidler beloklar menen kompleks birikpeler- lipoproteinler payda qıladı.
Sterinler qatar biologiyalıq aktiv zatlar-vitaminler, garmonlar ot kislotalardın payda bolıuına katnasadı. Maylar – atomlı spirt glitserin xam jokarı may kislotalarının quramalı efiri. Maylar to`mendegi ulıwma du`ziliske iye.
CH – O – CO – R_1
|
CH – O – CO – R_2
|
CH – O – CO – R₃

Bunda R , R , R ,-may kislotalarının` radikalları. Tabiyiy maylar quramına toyıng`an ha`m toyınbag`an may kislotalarının` qaldıqları kiredi.(pal`mitin, stearin, olein, linolen ha`m basqalar) Quramında birden artıq qos baylanıs bolg`an toyınbag`an may kislotalar ko`binese o`simlik maylarında, az mug`darda haywanlar mayında ushrasadı. Maylar quramındag`ı toyınbag`an may kislotaları- linolenat, araxidonat- kletkadag`ı oksidleniw-qa`lpine keliw protsesleriniin` barıwı ushın ha`m sonday-aq prosta glandinlerdin` biosintezi ushın za`ru`rli rol` oynaydı.