Ландшафтли ер тузиш

Ювилган ерларда тупроқни ҳимоя қилувчи алмашлаб экишни 
ташкил этиш самараси 
 
Кўрсаткичлар 
I ечим 
II ечим 
Тупроқлар ювилиши: алмашлаб экиш ҳудудидан, т. 
1 га ҳайдалма ердан, т. 
Гумусга айлантириб ҳисобланган умумий ювилиш: ҳаммаси, т 
1 га ҳайдалма ердан, т 
Тупроқни тиклаш учун қўшимча ўғитлар миқдорини сотиб 
олиш ва тупроққа солиш учун харажатлар, минг сўм 
Эрозияга 
учраган 
ерларда 
экинларнинг 
ҳар 
хил 
9808 
5,8 
490 
980,8 
7927 
4,7 
396 
792,7 

---

122 
жойлаштирилишига боғлиқ маҳсулот қиймати, минг сўм 
Ҳаражатлар ажратилгандан кейинги маҳсулотнинг қолган 
шартли баҳоси, минг сўм 
Иқтисодий самара: ҳаммаси минг сўм 
1 га ҳайдалма ер ҳисобига, сўм 
1435,8 
455,0 
- 
- 
1644,2 
851,5 
396,5 
233 
- 
Ҳисоблашлар кўрсатадики, тупроқни ҳимоя қилувчи алмашлаб экишни 
жорий этиш 396,5 минг сўм ёки 1 га 233 минг сўм миқдорида иқтисодий 
самара беради, бу эса донли экинлар ҳосилдорлигининг гектарига 4-5 ц 
ўсишига баробардир. 
Қишлоқ хўжалик экинлари ҳосилдорлигининг ошиши ва тупроқлар 
йўқотилишининг олдини олиш, ҳамда агротехник, мелиоратив ва 
гидротехник эрозияга қарши тадбирлар самарадорликларини ҳисоблаш 
учун зарур бошқа иқтисодий кўрсаткичлар жадвалларда кўрсатилган.
13-жадвал 
Эрозияга қарши тадбирларнинг иқтисодий самарадорлиги 
Кўрсаткичлар 
Донли 
экинлар 
ҳосилининг 
ўсиши, 1 га ц 
Тупроқ 
йўқотилиши
ни 
камайтириш, 
1 га т 
Тупроқни чуқур ҳайдаш 
Ағдармасдан чуқур ҳайдаш 
Саёз (юзаки) юмшатиш 
Далаларга контурлар бўйича ишлов бериш 
Таъмирлаш: 
Ҳайдалма ерларни 
Кўп йиллик ўтлар майдонини
Ҳайдалма экинлар қатор ораларида узилган 
эгатлар олиш 
Экинларни полоса-полоса қилиб жойлаштириш 
Кучли 
эрозияга 
учраган 
ерларни 
ўтлоқлаштириш 
Яшил тўсиқлар яратиш 
Далаларни ҳимояловчи ўрмон полосаларини 
яратиш 
Оқимларни 
тартибга 
солувчи 
ғовлар, 
террасаларни (зинапоя шаклидаги) яратиш 
Яйловларни тубдан яхшилаш 
Яйловларни юзаки яхшилаш 
Яйловларни тирмалаш 
1,8 
1,6 
2,2 
2,0 
1,8 
4,5
** 
1,2 
3,2 
5,0
** 
1,2 
1,6
**
3,2
**
17,8
** 
20,0
** 
1,0
** 
3,2 
2,2 
0,5 
2,5 
5,0 
10,0 
4,0 
10,0 
66,7 
5,0 
6,0 
28,0 
26,0 
4,5 
2,0 

---

123 
*В.Л.Дмитренко, Д.П.Сириченко китобидаги маълумотлар асосида 
ҳисобланган 
Тадбирлар 
Тадбирлар 
ўлчам 
бирлигини бажариш учун 
ресурсларнинг меъёрий сарфи 
Ушлана
диган 
оқар 
сув 
ҳажми, 
м
3 
Тадбирларни 
ўтказишдан 
олинадиган соф 
даромад, сўм 
меҳнат, 
одам-
кун 
одди
й, 
сўм 
Механи
зация 
ишлари, 
шартли 
га