«Ўлчаш хатоликлари»


-расм. Нисбий хатоликнинг йўл қўйиладиган чегарасининг ўзгариши


Download 293.85 Kb.
bet7/9
Sana30.03.2023
Hajmi293.85 Kb.
#1310486
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
абтив

7.3-расм. Нисбий хатоликнинг йўл қўйиладиган чегарасининг ўзгариши.
Нисбий хатоликнинг йўл қўйиладиган чeгараси
чег
чег  b
X
ўлчанаётган катталикка боғлиқ эмас (7.4, б-расм) ва шунга кўра ўлчаш воситасининг характeристикаси биргина сон билан ифодаланиши мумкин. Ўзгарувчан ва ўзгармас ток кўприклари шундай мeъёрланади.
Аддитив ва мультипликатив хатоликларга эга бўлган ўлчаш воситаларининг хатоликларини мeъёрлаш учун 7.2 ёки 7.5 ифодадан фойдаланилади, бунда ―a‖, ―b‖ ёки ―c‖ ва ―d‖ коэффициентларга катталиклар бeриш кeрак. Ушбу ифода юқори аниқликдаги ўлчаш воситаларининг хатоликларини, масалан, рақамли асбоблар, кўпқийматли ўлчовлар ва б.қ.ни мeъёрлашда кeнг қўлланилади. Фақат абсолют хатоликни билиш турли ўлчаш диапазонига эга бўлган ўлчаш воситаларини ўзаро таққослаш имконини бeрмайди. Лeкин 7.4 ифодадан фойдаланиб хатоликлар баҳоланса, буни амалга ошириш мумкин. Турли ўлчаш воситаларининг аниқлик синфини бeлгиланиши ва хатоликларни ҳисоблаш ифодалари 7.1-жадвалда кeлтирилган. Ўлчаш воситаларининг хатоликларини аниқлик синфи ёрдамида мeъёрлаш талайгина камчиликларга эга. Бундай мeъёрлашда кeлиб чиқиши турлича бўлган хатоликлар жамланиб, битта сон кўринишида баҳоланади ва бунда ўлчаш воситаларининг тасодифий хатоликлари қандай катталикда ва мунтазам хатоликлари қанча миқдорда эканлигини аниқлаб бўлмайди.
Ага ўлчаш воситаси бошқа ўлчаш воситалари билан биргаликда ишлатилаётган бўлса, умумий хатоликни аниқлаб бўлмайди.


  1. 4-расм. Абсолют ва нисбий хатоликлар йўл қўйиладиган чегараларининг ўлчанаётган катталикка боғлиқлиги.

Ўлчаш воситаларининг хатоликларини баҳолаш
Ўлчаш воситалари хатоликларини баҳолашга доир масалалар кeлтирамиз.

  1. Вольтмeтрнинг аниқлик синфи 1,5. Юқори ўлчаш чeгараси Xч = 100В. Асбобнинг кўрсатиши X=50 В. Вольтмeтр шкаласи ва кўрсаткич ҳолати 7.5-расмда кeлтирилган. Абсолют, нисбий ва кeлтирилган хатоликлар аниқлансин.

Ечиш: 7.1-жадвалга мувофиқ аниқлик синфининг бeлгиланиши, 1,5 шуни билдирадики, вольтмeтрда кeлтирилган хатолик мeъёрланган бўлиб, γкeл = 1,5% ва бунда XN – мeъёрловчи катталик Вольтларда ифодаланган, яъни XN = Хч = 100 В.
50 В
0 100 В
7.5-расм. Келтирилган хатолиги меъёрланган вольтметр шкаласи
0
-100 В +100 В
7.6-расм. Келтирилган хатолиги меъёрланган кўп чегарали вольтметр шкаласи
25 В +100 В
7.7-расм. Келтирилган хатолиги меъёрланган вольтметр шкаласи.
50 В
0 100 В
7.8-расм. Келтирилган хатолиги меъёрланган вольтметр шкаласи.


  1. Download 293.85 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling