Ўлчаш хатоликлари ва уларнинг классификацияси

Келиб чиқиши сабаби (шароитига) қараб

• Aсосий;
• Қўшимча хатоликларга бўлинади.

Нормал (градуировка) шароитда ишлатиладиган асбобларда ҳосил бўладиган хатолик асосий хатолик дейилади.

Нормал шароит деганда температура 20 С  5 С ҳаво намлиги

65 %  15 %, атмосфера босими (750 30) мм.сим.уст., таъминлаш кучланиши номиналидан 2 % ўзгариши мумкин ва бошқалар.

Агар асбоб шу шароитдан фарқли бўлган ташқи шароитда ишлатилса, ҳосил бўладиган хатолик қўшимча хатолик дейилади.

Моҳияти, тавсифлари ва бартараф этиш имкониятларига кўра:

• Мунтазам хатоликлар;
• Тасодифий хатоликлар;
• Қўпол хатоликлар ёки янглишув.

Мунтазам хатолик деб умумий хатоликнинг такрорий ўлчашлар мобайнида муайян қонуният асосида ҳосил бўладиган, сақланадиган ёки ўзгарадиган ташкил этувчисига айтилади.

Мунтазам хатоликларнинг келиб чиқиш сабаблари турли туман бўлиб, таҳлил ва текширув асосида уларни аниқлаш ва қисман ёки буткул бартараф этиш мумкин бўлади.

Умумий хатоликни қуйидагича тасвирлашимиз мумкин:

Бунда:

м – мунтазам хатолик

т – тасодифий хатолик

қ – қўпол хатолик

м
т
қ
1-расм
Ўлчаш хатоликлари

Мунтазам хатоликларнинг асосий гуруҳлари қуйидагилар ҳисобланади:

• Услубий хатоликлар;
• Асбобий (қурилмавий) хатоликлар;
• Субъектив хатоликлар.

Ўлчаш усулининг назарий жиҳатдан аниқ асосланмаганлиги натижасида услубий хатолик келиб чиқади.

Ўлчаш воситаларининг конструктив камчиликлари туфайли келиб чиқадиган хатолик асбобий хатолик деб аталади. Масалан: асбоб шкаласининг нотўғри градуировкаланиши (даражаланиши), қўзғалувчан қисмнинг нотўғри маҳкамланиши ва ҳоказолар.

Субъектив хатолик - кузатувчининг айби билан келиб чиқадиган хатоликдир.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!