Лекция 1 Десять принципов экономики

Amaliyot – Milliy Daromadni O’lchash

Makroiqtisodiyot

Quyidagi savollarga javob bering:

• Mikroiqtisodiyot nima?
• Makroiqtisodiyot nima?
• Ishlab chiqarish omillari nima? Ularni sanab o’ting.
• Nima uchun iqtisodiyotda daromad va xarajat teng bo’lishini oddiy misol bilan tushuntiring.
• Yalpi Ichki Maxsulot (YaIM) nima?

Quyidagi savollarga javob bering:

• Quyidagi maxsulotlardan qaysi birining YaIMdagi ulushi yuqori boladi? Tejamkor avtomobil ishlab chiqarishmi yoki bahaybat avtomobil ishlab chiqarishmi?
• Fermer etishtirgan bug’doyni tegirmonchiga 1500 so’mga sotadi, tegirmonchi ishlab chiqargan unini nonvoyga 2000 so’mga sotadi. Nonvoy esa undan yopilgan nonni 3000ga sotadi. Ushbu oldi-sotti faoliyatlarining YaIMdagi jami ulushi qancha bo’ladi?

Masalalar va ularning tadbiqi

• YaIMning to’rtta tarkibiy qismini sanab o’ting;
• Quyidagi oldi-sotti faoliyatlari YaIMning qaysi tarkibiy qismida aks etadi va YaIMni qanday o’zgartiradi?
• Oila yangi muzlatgiz sotib olganda;
• Jahongir yangi uy sotib olganda;
• GM inventardagi Tahoe avtomoshinasini sotganda;
• Siz Chopar Pitsa Do’konidan pitsa sotib olganda;
• Toshkent-Vodiy yo’nalishidagi Pereval yo’li ta’mirlanganda;
• Akangiz Tesla moshinasini sotib olganda;
• Artel Tojikistonda maxsulotlar ichlab chiqarganda.

Quyidagi savollarga javob bering:

• Nominal YaIM nima?
• Real YaIM nima?
• Iqtisodiy farovonlikni belgilashda iqtisodchilar nima uchun Nominal YaIMdan ko’ra Real YaIMni ishlatishni afzal ko’rishadi?
• YaIM defilatori nima va u qanday hisoblanadi?

Masalalar va ularning tadbiqi – 1

• Jadvalda berilgan ma’lumotlardan foydalangan holda, har bir yil uchun nominal YaIM, real YaIM va YaIM defilatorini hisoblang, bazoviy yil 2013.
• Avvalgi yilga nisbatan 2014 va 2015 yillarda nominal YaIM, real YaIM va YaIM defilatori qancha foizga o’zgargan? Javoblarni taqqoslang va muhokama qiling.
• Iqtisodiy farovonlik 2014-yilda oshganmi yoki 2015-yildami?

Yil	Sut narxi (so’m)	Sut miqdori (litr)	Asal narxi (so’m)	Asal miqdori (kg)
2013	1	100	2	50
2014	1	200	2	100
2015	2	200	4	100

Masalalar va ularning tadbiqi – 2

• A va B mamlakatlarining statistik ma’lumotlarindan foydalanib ikki davlatning nominal va real YaIMlarini hisoblang va qaysi mamlakatda iqtisodiy farovonlik yaxshilanganini aniqlang.

A-davlat
Year	Moshina P ($)	Moshina Q	TV P	TV Q
2015	10,000	5	300	10
2016	11,000	10	500	12
2017	12,000	15	600	15
B-davlat
Year	Qovun P (so'm)	Qovun Q	Tarvuz P (so'm)	Tarvuz Q
2015	5000	50	3000	100
2016	6000	45	4000	90
2017	8000	40	6000	70

Quyidagi savollarga javob bering:

Kishi boshiga to’g’ri keladigan YaIM haqiqiy iqtisodiy farovonlikni belgilashida kamchilik deb sanalgan quyidagi omillarni misol bilan tushuntiring.

• Yaxshi va yomonni birdek aks ettirishi;
• Bo’sh vaqt omilini hisobga olmasligi;
• Faqatgina rasmiy bozor oldi-sotti faoliyatini hisobga olishi;
• Tovarlar taqsimotini to’g’ri ask ettirmasligi;
• Atrof muhit omili hisobga olinmasligi;
• Texnologik yutuqlarni hisoblashdagi boshqa kamchiliklar.

Quyidagi savollarga javob bering:

• Afg’onistonnig kishi boshiga to’g’ri keladigan YaIMti $509 (2020) O’zbekistonda esa $1686(2020). Norasmiy bozor darajasini hisobga olib, ikki mamlakatdagi umumiy yashash tarzini taqqoslang.
• Mamlakatlarning madaniyat va urf-odatlarining xilma xilligini hisobga olgan holda YaIMning yuqori yoki past bo’lishligiga misol keltiring.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT