Lekciya №10 Oqıtıwshı kásiplik iskerliginde pedagogikalıq texnikanıń áhmiyeti hám onı qáliplestiriw usılları

Lekciya №10
Oqıtıwshı kásiplik iskerliginde pedagogikalıq texnikanıń áhmiyeti hám onı qáliplestiriw usılları.

Joba:
1. Pedagogikalıq texnika - oqıtıwshınıń tek ǵana tálim-tárbiya procesinde emes, al pútkil kásiplik iskerliginde zárúr bolǵan ulıwma pedagogikalıq bilim hám tájiriybeleri kompleksi ekenligi.
2. Pedagogikalıq texnikanıń zárúrli tárepleri - bul eń dáslep oqıtıwshınıń sheberligin belgileytuǵın kásiplik kónlikpeleri, yaǵnıy onıń sawatlı hám sanalı sóyley alıwı, óz oy-órisin hám bilimin túsinikli tilde tásirli bayanlawı, sezim-tuyǵısın jılawlay alıwı, óziniń jeke qásiyetlerine tán mimikalıq hám pantomimikalıq qábiletlerge iye bolıwı, mánisli qaraw, xoshametlendiretuǵın yamasa mısqıllı mıyıq tartıw, sózdiń sheksiz qudireti arqalı oqıwshılar sanasına hám oylawına tásir ótkeriwi, sheshenlik, psixologiyalıq bilimlerge iye bolıwı.
3. Pedagogikalıq texnika eki toparǵa bólip úyreniledi, onıń psixologiyalıq hám fiziologiyalıq qásiyetleri.
4. Tálim mákemelerinde pedagogikalıq iskerlik alıp baratuǵın “Oqıtıwshı-tárbiyashı professiogrammasi”, “Pedagogikalıq texnika” ilimiy tájiriybeleri sáwlelengen bolıwı.
5. Jazıwshı hayal T. Sadıqova dóretpelerinde házirgi kún oqıtıwshısına qoyılatuǵın “tárbiyashılıq shártleri”.
6. Pedagogikalıq texnikada kórinetuǵın oqıtıwshınıń sırtqı kórinisi: mimika hám pantomimika.
7. Pantomimikalıq háreketlerde óz sezim jaǵdayın baqlaw. Pedagogikalıq iskerlikte pedagogikalıq texnika kónlikpesi hám ilimiy tájiriybelerin rawajlandırǵan jaǵdayda oqıtıwshı sheberligin asırıw ushın qollanıwshı processler.
8. Pedagogikalıq texnikanı iyelewdiń tiykarǵı usılları.


1. Pedagogikalıq texnika - oqıtıwshınıń tek ǵana tálim-tárbiya procesinde emes, al pútkil kásiplik iskerliginde zárúr bolǵan ulıwma pedagogikalıq bilim hám tájiriybeleri kompleksi ekenligi.
Pedagogikalıq texnika - oqıtıwshınıń tek ǵana tálim-tárbiya procesinde, bálki pútkil kásiplik iskerliginde zárúr bolǵan ulıwma pedagogikalıq bilim hám ilimiy tájiriybeleri kompleksi bolıp tabıladı. Pedagogikalıq texnikanıń zárúrli tárepleri – bul dáslep, oqıtıwshınıń sheberligin belgileytuǵın kásiplik kónlikpeleri esaplanadı, yaǵnıy onıń sawatlı hám mánerli sóyley alıwı, óz oy-órisin hám bilimin túsinikli tilde tásirli bayanlawı, ishki-sezimlerin basqara alıwı, óziniń jeke qásiyetlerine tán mimika hám pantomimika qábiletlerge iye bolıwı, anıq ima-ishara -belgi, mánisli qaraw, xoshametlendiretuǵın yamasa mısqıllı mıyıq tartıw, sózdiń sheksiz qudıreti arqalı oqıwshılar sanasına hám oylawına tásir ótkiziwi, házirjawaplıq, psixologiyalıq bilimlerge iye bolıwı sıyaqlılar kiredi.
Oqıtıwshınıń pedagogikalıq texnikası qanday kónlikpe hám uqıplılıqlardan ibarat ekenligi, pedagogikalıq texnika oqıtıwshınıń tálim mákemelerinde tálim-tárbiyalıq iskerligin zamanagóy talaplar tiykarında shólkemlestiriwde, oqıwshılarǵa tárbiyalıq tásir kórsetiwinde qanday rol oynaydı sıyaqlı máseleler házirgi kunge shekem dúnya ilimpazlarınıń dıqqatın ózine tartıp kelmikte.
Házirgi kúnde pedagogikalıq texnika túsinigi eki toparǵa bólip uyreniledi. Birinshi topar komponentleri oqıtıwshınıń jeke etikalıq pazıyletleri hám xulqi menen baylanıslı bolıp, tálim-tárbiya procesinde ózin ózi basqarıw uqıplılıqlarında (refleksiya) payda boladı:
• tálim-tárbiya procesinde óz minez-qulqların basqarıwı, (mimika, pantomimika);
• tálim-tárbiya procesinde óz sezimin hám keypiyatın basqara alıwı hám túrli orınsız tásirlerge berilmew;
• jetilisken social pertseptiv qábiletlerge (dıqqat, gúzetiwshenlik, qıyal) iyeligi;
• sóylew texnikasın (dem alıw, dawıstı basqarıw, sóylew tempi) biliwi hám óz ornında qollana alıwı.
Pedagogikalıq texnikanıń ekinshi topar komponentleri oqıtıwshınıń shaxs hám jámáátke tásir kórsetiw uqıplılıqları menen baylanıslı bolıp, bul topar tálim-tárbiya procesiniń texnologiyalıq tárepin óz ishine aladı:
• oqıtıwshınıń didaktikalıq, shólkemlestiriwshilik, konstruktiv, kommunikativ qábiletleri;
• belgili bir joba tiykarında óz aldına qoyılǵan talaplardıń atqarılıwın baqlawı;
• oqıwshılar jámáátinde tálim-tárbiya menen baylanıslı bolǵan dóretiwshilik iskerlikti sholkemlestire alıw;
• oqıtıwshılar menen pedagogikalıq baylanıs procesin bir qalipte saqlap basqara alıwı.
Oqıtıwshınıń tárbiyalanıwshı obyektler aldında óz háreketlerin basqarıwında aktyorlıq kórkem ónerine tán bolǵan ozgeshelikleri, yaǵnıy mimika hám pantomimika qábiletleri zárúrli rol oynaydı. Aktyor bir obrazdı málim bir múddette tayarlap, bir yamasa bir neshe márte birdey kóriniste saqnada kórsetse, oqıtıwshı pútkil oqıw jılı dawamında, hár bir sabaqta jańa temanı ótilgen temalar menen baylanıstırıp, zamanagóy integracion usıllarda oqıtıwshılar sanasına jetkiziw ushın teren tayarlıq kóredi, klass jámáátindegi ayrıqsha pedagogikalıq hám psixologiyalıq ortalıqtı, hár bir oqıwshınıń jeke ozgesheliklerin itibarǵa alıp pedagogikalıq iskerlik kórsetiwge májbúr. Bunday úlken juwapkershilikti joqarı dárejede orınlaw ushın oqıtıwshıdan joqarı pedagogikalıq texnikalıq tayarlıqqa iye bolıw talap etiledi.
Házirgi zaman oqıtıwshısı pedagogikalıq sheberlik sistemasında pedagogikalıq texnikanıń rolin kútá úlken dep biledi. Sebebi ol oqıtıwshıga óz gewdesin tuta biliw (mimika, pantomimika), ishki-tuyguların (emociyasın) basqara alıwı, qızıǵıwshılıq, qábiletler, sóylew texnikasın iyelewi hám olardı oqıw iskerliginde, oqıwdan tıs tálim hám tárbiyalıq iskerlikler procesinde qollanıw jolların túsindiredi.
Demek, pedagogikalıq texnika oqıtıwshı kásiplik iskerliginde sonday kásiplik hám jeke ilimiy tájriybeler jıyındısı bolıp, ol oqıtıwshınıń pedagogikalıq iskerligine tásir kórsetiwi, tálim-tárbiya procesin shólkemlestiriw hám basqarıw jumıslarında tiykarǵı jol kórsetiwshi bolıp xızmet etedi.
Aldıńǵı hám novator oqıtıwshılardıń texnikalıq sheberligi pedagogikalıq iskerlik alıp barıwlarında, mimika hám pantomimika háreketlerinde, dawısın basqara alıw ozgesheliklerinde gúzetiledi. Bul sonnan dárek beredi, oqıtıwshılar pedagogikalıq texnika ónerin teren iyelegenler, onıń kónlikpe hám uqıplılıqların ózlerinde anıq qáliplestiriwgen hám túrli pedagogikalıq jaǵdaylarda qollay alıw qábiletlerine iye.
Pedagogikada oqıtıwshı teren sezimge beriliwin, jeke turmısındaǵı túrli psixikalıq jaǵdaylar sebepli keyipiyatınıń ózgerip turıwın ózi qattı baqlaw talap etiledi. Qadaǵalawdı oqıtıwshınıń ózi basqarıp, bul procestiń unamlı nátiyjeleri oqıtıwshınıń refleksiv qábiletlerinde payda boladı.
Pedagogikalıq texnikanıń taǵı bir zárúrli ózgesheligi pedagogikalıq tásir kórsetiwdegi oqıtıwshınıń ruwxıy hám estetik korinisi. Bul tárbiyalanıwshılarga ayqın kórinetuǵın ózgeshelik bolıp tabıladı. Eger oqıtıwshı ruwxıy kambagal bolsa, sóylewi tyraqsız hám baylanısta nonaq (no’noq) boladı, diydi tómen, óz sezimlerin basqara almaytuǵın qopal bolsa, onıń tálim-tárbiya beriwi haqqında gáp bolıwı múmkin emes.
Pedagogikalıq texnikanıń sırların iyelew jolları oqıtıwshı basshılıgında alıp barılatuǵın shınıǵıwlar hám óz betinshe jumıs procesinde qáliplesip baradı.
Pedagogikalıq texnika sırların teren iyelewde hám onı jetilistiriwde kásiplik tárepten oqıtıwshı óz - ózin turaqlı qáliplestirip barıwı, yaǵnıy óz aldına qoyılǵan talaplar kózqarasınan sheber oqıtıwshı jeke pazıyletlerin hám kásiplik ilimiy tájiriybelerin qáliplestiriwge qaratılǵan iskerligi zárúrli rol oynaydı.