Лекциялар курси тошкент-2018

11.2 Бошқарувнинг маъмурий-буйруқбозлик усули
Бошқаришнинг бу усули яккабошчилик муносабатлари, интизом ва
маъмуриятга асосланади.
Бозор иқтисодиёти қонунлари, ҳуқуқий ҳужжат тамойилларининг
бажарилишини ҳисобга олувчи ва бошқарув объектига ўз таъсирини ўтказа
оладиган услублар тизими ташкилий-тақсимловчи усуллардир.
Ташкилий-маъмурий таъсир кўрсатиш бошқарилувнинг аниқ
бошқарилаётган объектига ёки шахсларга қаратилган мажбурий
тавсифдаги тўғридан-тўғри маъмурий кўрсатмалардир. Бошқача айтганда,
корхонанинг раҳбари ўзига бўйсунувчи касаба уюшмаси раҳбарига, касаба
уюшмаси раҳбарлари шу касаба уюшмасидаги ишлаб чиқариш

---

78
бўлимларининг 
усталарига 
бевосита 
бажарилиш 
зарур 
бўлган
кўрсатмаларни бериши мумкин ва кўрсатмалар бажарилиши лозим.
Бундай кўрсатмалар жумласига маҳсулот турларини режага асосан
бир меъёрда ишлаб чиқаришни юқори даражада ташкил қилиш, маҳсулот
сифатини яхшилаш, меҳнат меъёрларини ўз вақтида кўриб чиқиш, меҳнат
интизомини мустаҳкамлаш ва бошқа тез ҳал қилинадиган масалалар
тўғрисида кўрсатмалар киради.
Нима сабабдан бошқарувнинг маъмурий-фармойиш усуллари
маъмурий шакллар билан қўшиб олиб борилади. Бу кўп ҳолларда
ташкилий таъсир маъмурий ҳуқуқни қўллаш, яъни қарор ва
фармойишларни амалга оширишга асосланади. Лекин, “бошқарувнинг
ташкилий-фармойиш усули” тушунчаси “маъмурий бошқарув усули”
тушунчасидан бир қадар кенгдир, чунки ташкилий-фармойиш усуллари
бошқарувнинг турли даражаларига турли кўламда ва шаклда ташкилий
таъсир этишни ўрганиш масалаларини ҳам қамраб олади. Ташкилий-
фармойиш усуллари ташкилий аниқликни таъминлайдилар, ташкилий
тизим, бошқарувнинг ҳар бир бўғини вазифаларини белгилаб беради,
бошқарув аппарати интизоми ва фаолияти самарадорлигини таъминлайди
ва жой-жойига қўяди ва ҳ.к. Бошқарувнинг ташкилий-фармойиш усуллари
уларнинг ишлаб чиқарувчиларга таъсир этиш манбалари ва йўналишлари
бўйича турларга ажратилади. Бунга боғлиқ ҳолда таъсир этишнинг
ташкилий-фармойиш усуллари уч гуруҳга бўлинади: