Lektsiya №13

Mag’liwmatlar bazasinin’ ieraraxik, relyatsion ha’m ob’ektga bag’darlang’an modellari



Relyatsion (latın tilinde – sa’wbet so’zinen alın’g’an) ataro mag’lıwlardı saqlaw onı sho’lkemlestiriwshi bo’lekleri arasındag’i baylanıslarg’a tiykarlang’an. En’ a’piwayı jag’dayda ol eki o’lshemli massiv yamasa tablitsadan ibarat boladı. Quramalı mag’lıwmat modelleri a’ne sonday baylanısqan toplamlardan ibarat.
MBnın’ ierorxik modeli to’mengi pag’ana ha’m joqarı pag’anag’a bo’liniw ta’rtibinde jaylasqan elementler toplamınan ibarat boladı ha’m to’n’kerilgen terekti(graf) payda etedi. Usı model da’reje, tu’yin, baylanıs sıyaqlı parametrler menen su’wretlenedi. Onın’ islew printsipi sonda, to’mengi da’rejesinde birneshe tu’yinler baylanısı ja’rdeminde joqarıraq da’rejedegi bir tu’yin menen baylanısqan boladı. Tu’yin – bul ierarxiyanın’ berilgen da’rejede jaylasqan elementlerinin’ mag’lıwmat modeli.
MB ataron tarmaq modeli ierarxik modelge uqsas boladı. Olda tu’yin, da’reje, baylanıs siyaqlı tiykarg’I parametrlerge iye. Lekin ataron tarmaq modeli da’rejedegi elementler arqalı «erkin», yag’nıy «ha’r biri ha’mme menen» a’hmiyetli baylanıs qabıl qılıng’an.

2. 
   Mag’liwmatlar bazasinin’ tiykarg’i obyektlari
   

Ko’pshilik MB lar tablitsalıq du’ziliske iye. Onda mag’lıwmatlar a’dresi qatarlar ha’m bag’analar kesispesi menen anıqlanadı. Mbda bag’analar-maydanlar, qatarlar-jazıwlar dep ataladı. Maydanlar MBnın’ du’zilisin, qatarlar bolsa, onda jaylasqan mag’lıwmatlardı ko’rsetedi.

Maydanlar – MB du’zilisinin’ tiykarg’I elementleri. Olar belgili qa’siyetke iye boladı. Ha’r qanday maydannın’ tiykarg’I qa’siyeti onın’ uzınlıg’ı. Maydannın’ uzınlıg’I ondag’I belgiler sanı menen anıqlanadı.
Maydannın’ ja’ne bir qa’siyeti, onın’ atı. Maydanda onın’ atınan basqada ja’ne imzo qa’siyetide bar. İmzo-bag’ananın’ zagolovkasında sa’wlenetug’ın mag’lıwmat. Onı maydan atı menen aralastırıp jibermew kerek. Eger imza berilmegen bolsa zagolovkada maydan atı jazıp qoyıladı. Ha’r tu’rli tiptegi maydanlar ha’r tu’li maqsette isletiledi ha’m ha’r tu’rli qa’siyetke iye boladı.
Maydanlardın’ qa’siyeti:

1.