Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
126 
library.ziyonet.uz/ 
 
Peshindan soʻng Choroni dafn etdilar. Quyoshning soʻnik gardishi harakatsiz oqish 
bulutlar orasidan zoʻrgʻa koʻrinardi. Hamon havodan yumshoq hoʻl qor parchalari uchib 
tushayotgan edi. Koʻmishga ketayotganlar kumushdek oppoq dalada tinch oqar qoramtir 
daryo kabi oqib borayotgan edi. Bu daryo goʻyo bu yerda kutilmaganda paydo boʻlib, 
birinchi daf’a oʻziga yoʻl ochib borayotganday edi. Oldinda bortlari ochiq mashinada 
dafn etiladigan oppoq namatga mahkam oʻrab qoʻyilgan Choroning jasadini olib 
ketayotgan edilar. Uning yonida xotini, bola-chaqalari, qarindosh-urugʻlari oʻtirishardi. 
Qolgan boshqa otliqlar esa mashinaga ergashib borardi. Tanaboy va Shomansur mashina 
orqasidan piyoda borishardi. Tanaboy marhum doʻstining oti – egarlogʻliq Gulsarini 
yetaklab olgandi. 
 
Ovuldan chiqaverishda yoʻl yumshoq qor bilan qoplangan edi. U ot tuyoqlari ostida 
toptalib, odamlar ketidan qora bir tasma singari choʻzilib borardi. Bu yoʻl goʻyo 
Choroning soʻnggi yoʻlini belgilab berayotganday, tepalik orqali qabristonga burildi. 
Endi bu yerda Choroning yoʻli tugar edi. 
 
Tanaboy otni jilovidan ushlab yetaklab borar ekan, unga qarab oʻz ichida shunday 
deyardi: 
 
«Ikkovimiz Choromizdan ajraldik, Gulsari. Endi u yoʻq, endi uni topib boʻlmaydi... 
Oʻsha kuni meni nega chaqirmading, meni yoʻlda toʻxtatmading? Xudo senga til 
bermagan-da. Men inson boʻlsam ham sendan tuban ekanman. Oʻz doʻstimni yoʻl 
oʻrtasida tashlab ketdim, unga qayrilib ham qaramadim, yoʻlimdan ham qaytmadim, 
oʻylab ham koʻrmadim. Choroni men oʻldirdim, ha, soʻz bilan oʻldirdim, soʻz bilan...» 
 
Tanaboy yoʻl boʻyi to qabristonga bora-borguncha Chorodan kechirim soʻrab bordi. 
Qabristonda, Shomansur bilan birgalikda lahadga tushib Choroning jasadini mangu 
yotogʻiga qoʻyayotganda ham: 
 
– Alvido, Choro! Meni kechir, eshityapsanmi, Choro, meni kechir! – der edi. 
 
Avval odamlar kaftlarida siqimlab tuproq tashlashdi. Soʻng chor tarafdan belkuraklar 
bilan tuproqni surib tushira boshlashdi. Birpasda goʻr toʻlib, ustida yangi bir qabr hosil 
boʻldi. 
 
Kechir, Choro!.. 
 
Fotihadan soʻng Shomansur Tanaboyni bir chekkaga chaqirib: 
 
– Sizda ishim bor, Tanaka, gaplashib olishimiz kerak, – dedi. 
 
Ular hovli orqali odamlar orasidan – tutab yotgan samovarlar va gulxanlar oldidan oʻtib, 
boqqa chiqishdi. Ariq labidan yurib polizning narigi yogʻidagi yangi yiqitilgan daraxt 
tanasiga borib oʻtirishdi. Ular bir oz jim oʻtirishdi, har biri oʻzicha xayol surardi. «Inson 

---