Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
139 
library.ziyonet.uz/ 
 
oʻz gazlaring bilan oʻlchaysizlar. Ammo sening oʻylaganingcha boʻlmaydi. Men hali 
odamlarga kerakman, kerak boʻlaman...» 
XXV 
Subhidam. Togʻlar uyqudan bosh koʻtarib, qomatini rostlay boshladi, dasht kengayib, 
ravshanlasha boradi. Jarlik yoqasidagi oʻchib qolgan gulxanning qorayib qolgan 
choʻgʻlari sekin soʻnar edi. Uning yonida yelkasiga poʻstinini tashlab, sochlari oqarib 
ketgan chol turardi. Endi poʻstin bilan yoʻrgʻaning ustini yopishga hojat yoʻq edi. Gulsari 
narigi dunyoga – jannat otlari orasiga ketgan edi... 
 
Tanaboy oʻlgan otga qarab turib hayratda qoldi – unga nima boʻldi! Gulsari kallasini 
orqaga tashlay, yonboshlab yotardi, unda yuganning chuqur botib ketgan oʻrni koʻrinib 
turardi. Tars-tars yorilib ketgan tuyoqlaridagi taqalari yeyilib ketgan, bukilmas oyoqlari 
choʻzilib yotardi. U endi yerda boshqa yura olmaydi, yoʻllarda oʻz izlarini qoldira 
olmaydi. Ketish kerak edi. 
 
Tanaboy otga oxirgi marta egilib qaradi, uning sovib qolgan koʻzlarini bekitdi. Tanaboy 
yuganni olganicha, orqasiga qaramasdan odimlab ketdi. 
 
U dashtlik orqali toqqa yoʻl oldi. Ketarkan chuqur oʻyga toldi. Qarib qolganligini, kuni 
bitib qolganligini oʻyladi. U qanotlaridan ajralib qolgan yolgʻiz qush kabi tez uchar 
sheriklaridan orqada qolib oʻlishni istamasdi. U parvoz qila turib oʻlishni istaydi, toki bir 
oshyonda oʻsib, birga yoʻl olganlar uning tepasida xayrlashuv qichqiriqlari bilan aylanib 
yurishsin. 
 
«Shomansurga yozaman, – jazm qildi Tanaboy. – Xatga shunday deb yozaman: Yoʻrgʻa 
Gulsari esingdami? Albatta esingdadir. Men unga minib raykomga otangning partbiletini 
olib borgan edim. Sening oʻzing meni joʻnatgan eding. Xoʻsh, men oʻtgan kechasi 
Aleksandrovkadan qaytib keldim, yoʻlda mening ajoyib yoʻrgʻam oʻlib qoldi. Tun boʻyi 
otning yonida oʻtirib butun hayotimni oʻylab chiqdim. Xudo koʻrsatmasin-u, yoʻrgʻa 
Gulsari singari men ham yoʻlda oʻlib qolarman. Sen mening partiyaga qaytishimga 
yordamlashishing kerak, oʻgʻlim Shomansur. Mening sanoqli kunlarim qoldi. Ilgari 
qanday boʻlgan boʻlsam shunday boʻlishni istayman. Sening otang Choro oʻzining 
partbiletini raykomga olib borishni menga bekorga vasiyat qilmaganini endi tushunib 
turibman. Sen esa uning oʻgʻlisan va meni – keksa Tanaboy Bakasovni bilasan...» 
 
Tanaboy yuganini yelkasidan oshirib tashlab, dasht boʻylab ketib borardi. Yuzlaridan 
oqib tushayotgan koʻz yoshlari soqolini hoʻl qilib yuborgandi. Lekin Tanaboy uni 
artmasdi. Bu – yoʻrgʻa Gulsari uchun toʻkilayotgan yoshlar edi. Koʻz yoshlari orqali 
yangi tongga, togʻ etagida tez uchib borayotgan tanho kulrang gʻozga boqdi. Kulrang 
gʻoz oʻz galasiga yetib olish uchun shoshilardi. 
 
– Uchaver, uchaver! – shivirlardi Tanaboy. – Qanoting tolmay turib, sheriklaringga yetib 

---

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
140 
library.ziyonet.uz/ 
 
ol. 
 
Keyin xoʻrsinib dedi: – Alvido, ey Gulsari! 
 
U ketar ekan, qulogʻiga qadimgi qirgʻiz ashulasi eshitila boshladi. 
...Ona tuya bir necha kundan beri yelib-yuguradi. Bolasini chaqiradi, izlaydi. Qaydasan, 
qora koʻzli boʻtalogʻim? Javob ber! Yelinimdan, toʻlib ketgan yelinimdan sut oqyapti, 
oyoqlarimdan oqib tushyapti. Qaydasan? Javob ber. Yelinimdan, toʻlib ketgan 
yelinimdan sut oqyapti. Oppoq sut...