Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
134 
library.ziyonet.uz/ 
 
Tanaboy oʻzining yoʻrgʻasi bilan vidolashar, unga soʻnggi soʻzlarini aytardi: «Sen buyuk 
ot eding, Gulsari. Sen mening doʻstim eding, Gulsari. Sen oʻzing bilan birga mening eng 
yaxshi yillarimni olib ketyapsan. Men umrbod seni eslayman, Gulsari. Hozir ham seni 
tilga olayotganimning sababi shuki, sen jon beryapsan, dongdor otim Gulsari. Qachondir 
sen bilan u dunyoda uchrashamiz. Lekin men u yoqda sening tuyoqlaringning tapir-
tupurini eshita olmayman. Axir u yoqda yoʻllar yoʻq, u yoqda yer yoʻq. Ammo men tirik 
ekanmanki, sen oʻlmaysan, chunki men seni eslab yuraman Gulsari. Tuyoqlaringning 
tapir-tupuri men uchun sevimli qoʻshiq singari jaranglaydi...» 
 
Keksa Tanaboy shunday xayollarga botarkan, zamon yoʻrgʻaning chopishi singari tez 
oʻtib ketganidan, ular negadir tez qarib qolganliklaridan xafa boʻlardi. Ehtimol, Tanaboy 
oʻzini qari deb hisoblashiga hali ertadir ham, lekin odam keksaligidan, yoshining 
ulgʻayganidan emas, balki, oʻzining qariligi, zamonasi, davri oʻtib ketganligi, endi faqat 
bundan buyongi umrini yashab tamomlashgina qolganligini his etishdan ham qariydi. 
 
Hozir, yoʻrgʻa jon berayotgan mana shu tunda Tanaboy oʻtgan umrini qaytadan diqqat 
bilan koʻz oʻngidan oʻtkazarkan, qarilikka bunchalik barvaqt taslim boʻlganidan, uni 
unutmagan va oʻzi Tanaboyni qidirib topib, oʻzi uning oldiga kelgan odamning 
maslahatiga darrov quloq solmaganidan afsuslandi. 
 
Bu voqea uni partiyadan oʻchirganlaridan soʻng yetti yil oʻtgandan keyin yuz bergandi. 
Tanaboy oʻsha vaqtlarda Sarihovuz darasida kolxoz ekinzorlariga nazoratchi boʻlib 
ishlardi, u yerdagi qorovulxonada oʻzining kampiri Jaydar bilan birga yashardi. Qizlari 
oʻqishga ketishdi, keyin esa kuyovga chiqishdi. Oʻgʻli texnikumni bitirgach, tumanda 
ishga tayinlandi, u ham endi oilali edi. 
 
Yoz kunlaridan birida Tanaboy daryo boʻyida oʻt oʻrib yurgandi. Pichan oʻradigan issiq 
va quyoshli kun edi. Dara jimjit. Chigirtkalar chirillardi. Qariyalarning oppoq keng 
ishtoni ustidan koʻylagini tushirib olgan Tanaboy shigʻillatib oʻrayotgan oʻtlarni bir tekis 
yotqizib borayotgan chalgʻi oʻroq ortidan odimlab borardi. Zavq bilan ishlardi. Sal 
nariroqda yengil «gazik» toʻxtaganligini, mashina ichidan ikki kishi chiqib u tomon yoʻl 
olganligini sezmay ham qoldi. 
 
– Assalom alaykum, Tanaka, hormang! – degan soʻzlarni eshitdi u yon tomondan. 
Qayrilib boqib Ibrohimni koʻrdi. U hali ham uddaburon, ikki beti qip-qizil, semiz, qorinli 
edi. – Mana biz sizni oxir topdik, Tanaka, – ogʻzi qulogʻiga yetib tirjaydi Ibrohim. – 
Raykom sekretarining oʻzlari keldilar, sizni koʻrgilari kelibdi. 
 
«Ha, tulki-ey! – Tanaboy beixtiyor zavqlanib oʻyladi u haqda. – Har qachon ham oʻziga 
issiq oʻrin topa oladi. Qara, qanday xushomad qilyapti. Eng yaxshi, oq koʻngil odamday-
a. Hammaning ham koʻnglini oladi, hammaning ham tilini topadi!» 
 
– Vaalaykum assalom, – Tanaboy ularning qoʻlini siqib koʻrishdi. 
 

---