Liderlik nazariyalari

Boshqaruv nazariyasi qachon yuzaga keldi degan savol tug‘ilishi tabiiydir. Amaliy faoliyatda shaxs o‘zining mehnatini samarali tashkil etishni xohlaydi, samarali tashkil etish esa, albatta mantiqiy fikrlashga majbur etadi. Mantiqiy fikrlash boshqaruvning eng oliy darajasi va qurolidir shu sababdan jamiyatni, jamoani, taraqqiyotning barcha bosqichida, qobiliyatli, bilimli kishilar tomonidan boshqarish ehtiyoji mavjud bo‘lgan. Boshqaruv nazariyasini takomillashtirib borish natijasida barcha sohani boshqarish usuli va mehnat metodologiyasi yuzaga keladi.

Psixologiyada boshqarish nazariyasining quyidagi jihatlari o‘rganiladi:

Boshqarish faoliyatining nazariyasi
Boshqarishda kasbiy faoliyatning psixologik tahlili
Boshqarish tizimida guruhlarning faoliyati
Boshqarish tizimida shaxslararo munosabatlar
boshqarish tizimida rahbarlik
Boshqarishda psixologik ta’sir etish usullari va hokazo.

Guruhlarda rahbarlik va liderlik

Lider (yetakchi) – jamoaning rasmiy rahbari bo’lmasada, kasbiy malakalariga ko’ra jamoada obro’ qozongan, uning ko’pchilik a’zosi tomonidan tan olingan, jamoaning xulqi va faoliyatiga sezilarli ta’sir ko’rsata oladigan a’zosidir.

Rahbar bilan lider o’rtasidagi farq

Rahbar rasmiy yo’l bilan tayinlanadi, lider norasmiy yo’l bilan tayinlanadi;
Rahbarda qonun tomondan huquq va vakolatlar mavjud, liderda esa bunday huquq va vakolatlaryo’q;
Rahbar gurux faoliyati uchun qonun oldida javob beradi, liderda bunday ma’suliyat yo’q;
Rahbar rasmiy ko’rsatma,reja va buyruqlar chiqaradi, lider esa qaror, ko’rsatma va tashabbuslarni o’z ixtiyori bilan chiqaradi;
Rahbar liderda yo’q bo’lgan jazolash va rag’batlantirish tizimiga ega.

Liderlarning turlari

Lider – tashkilotchi

Lider – tashabbuskor

Lider – erudit (bilag’on)

Lider – generator

(emot. xolatni vujudga kel.)

Lider – “yulduz” (o’ziga rom qiluvchi)