VI Bob. ISTE′MOLCHI TANLOVI NAZARIYASI
6.1. Iste′molchi tanlovi va naflilik tushunchasi
Bozor talabining shakllanishi asosida shaxsiy (individual) talab yotadi, ya′ni alohida iste′molchining talabi, har bir shaxs o`zining fiziologik ehtiyojlarini qondirish uchun qandaydir mahsulotdan, qanchadir sotib olishi kerak, sotib olish uchun ma′lum miqdorda mablag`i bo`lishi kerak. Iste′molchining mablag`i cheklangan. Iste′molchi har doim tanlov oldida turadi va tanlov chog`ida quyidagi uchta savolga javob izlaydi:
Nimani xarid qilish?
Xarid qilinadigan ne′matning narxi qancha?
Ne′matni harid qilish uchun mablag` yetarlimi?
Birinchi savolga javob berish uchun ne′matning iste′molchi uchun naflilik darajasini aniqlash, ikkinchi savolga javob berish uchun - ne′matning narxini va uchinchi savolga javob berish uchun iste′molchining daromadini o`rganish lozim bo`ladi. Mana shu uchta element - naflilik, narx va daromad - iste′molchi tanlovining asosini tashkil etadi (6.1-rasm).
Ne′matlarning nafliligi
Ne′matlarning
nafliligi
Iste′molchining
daromadi
Iste′molchining
nimani afzal
Iste′molchining nimani afzal ko`rishi
Qaysi ne′matlar majmuasini xarid qilish
Qaysi ne′matlar majmuasini xarid qilish
xususida yakuniy qaror qabul qilish
6.1-rasm. Iste′molchi tanlovning asosiy elementlari
Iste′mol nazariyasi ma′lum bir aksiomalarga asoslanadi va ular 6.2-rasmda keltirilgan. Iste′molchi qaror qabul qilishda, mavjud imkoniyat doirasida maksimal darajada o`z ehtiyojini qondirishga, turmush
100
farovonligi darajasini oshirishga harakat qiladi. Ushbu ehtiyojni qondirish darajasi naflilik (utility) deyiladi.
ISTE′MOLCHI TANLOVINING ASOSIY POSTULATLARI
Do'stlaringiz bilan baham: |
