Lirik va epik she'rlar bilan tanishtirish usullari she'riy janrlar Badiiy adabiyotning Lirik

1.Oddiy g’azal – g’azalning bu turi juda keng tarqalgan.Qofiyalanishi a-a, b-a,v-a
2.G’azali husni matla’ – bunda g’azalning birinchi baytidan tashqari ikkinchi bayti ham qofiyalangan bo’ladi.Sxemasi: a-a, a-a , b-a, v-a,g-a…
3.G’azal-qit’a – bunday g’azalning qofiyalanish tartibi qit’aning qofiyalanish tartibi bilan bir xil bo’ladi: b-a, v-a, g-a…
4.G’azali musajja’ – bu g’azalda odatdagi qofiyalardan tashqari ichki qofiyalar ham bo’ladi.
5.G’azal-muvashshah – bu g’azalning tuzilishi muvashshahning aynan o’zini eslatadi.
6.G’azal-muoshira – bu g’azal ikki yoki undan ortiq shoirning dialogi – munozarasi tarzida tuziladi.
7.G’azal-zulqofiyatayn – bu kam uchraydigan hodisa bo’lib, unda har bir bayt o’zaro qofiyalanadi: a-a,b-b,v-v,g-g…
8.G’azal zeb qofiya – bunda g’azalning barcha baytlari qofiyalangan bo’ladi.Bu ham kam uchraydigan hodisadir.Sxemasi: a-a,a-a,a-a,a-a,…
9.G’azal-chiston – bu topishmoqning o’zi.
10.G’azal-nazira(tatabbu’, tazmin) – shoirning boshqa bir shoir g’azaliga o’xshatib yozilgan g’azalidir.
G’azalning oxirgi bayti maqta’ deb atalib, unda shoirning taxallusi keltiriladi.

Sarlavha: Re: Abituriyentlarga yordam: ona tili va adabiyotidan tayyorlov kurslari

Jo'natildi: AbdurRohman dan 04 Noyabr 2007, 11:23:09
MASNAVIY. Lug'aviy ma'nosi "ikkilik". Masnaviyning har bir bayti o'zaro qofiyalanadi. Mumtoz adabiyotimizdagi eng yirik she'riy asarlar masnaviy janrida yozilgan.
To'rt devon birla nazmi panj ganj
Dast berdi chekmayin anduhu ranj.

Nazmi nasrin kotibi taxminshunos

                 Yozsa yuz ming bayt etar erdi qiyos.
Alisher Navoiy "Me'zon ul-avzon" risolasida masnaviy janrini "Vase' maydon" deb ta'riflagan.

MURABBA'. Lug'aviy ma'nosi "to'rtlik". har bir bandi to'rt misradan iborat bo'lgan she'riy janr. Murabba'ning birinchi bandi o'zaro qofiyalandi, keyingi bandlarining 1-2-3- misralari o'zaro qoyfiyalanib, 4-misrasi birinchi banda qoyifalanadi yoki birinchi bandning 4-misrasi takrorlanadi.
Hamdu sanolar aytay xudoga,
Yorga yetar kun bormu, yoronlar?
Yetgaymu dodim nozuk adoga,
Yorga yetar kun bormu, yoronlar?

Shum toleimdan ko’rdum jafoni,

Zolim raqiblar ko’rdi vafoni,
Holim so’r emdi, bergil davoni
Yorga yetar kun bormu, yoronlar?

MUXAMMAS. Lug'aviy ma'nosi "beshlik". Har bir bandi 5 misradan iborat bo'lgan she'riy janr. Mumtoz adabiyotimizda muxammasning 2 xil ko'rinishi bor: