Lison tafakkur-nutq munosabati
Download 0.51 Mb. Pdf ko'rish
|
lison-tafakkur-nutq-munosabati-dialektik-butunlik-sifatida
- Bu sahifa navigatsiya:
- ANNOTATSIYA
|
SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 ǀ ISSUE 1 ǀ 2023 ISSN: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257 Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 241 “LISON – TAFAKKUR-NUTQ MUNOSABATI” DIALEKTIK BUTUNLIK SIFATIDA Madina Ilhom qizi Ro‘ziyeva Buxoro davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi magistranti ANNOTATSIYA Mazkur maqolada substansial tilshunoslikning bosh mavzusi bo‘lgan lison- tafakkur –nutq munosabatining dialektik butunlik sifatida o‘rganilishi haqida atroflicha fikrlar bildirilgan. Misollar orqali tushuntirilgan. Kalit so‘zlar: dialektika, dialektik kategoriyalar, dialektika va tilshunoslik umumiylik, alohidalik, xususiylik. Borliqda yakka narsa yo‘q, hamma narsa bog’liqlikda. (Forobiy) Kirish. Buyuk mutafakkir olim Forobiy barcha ilmlarning ildizini falsafa va mantiqdan qidiradi.O‘zining “ Fanlar tasnifi” asarida Tilshunoslikni ham falsafadan ajralib chiqqanligini qayd etadi.Va u shunday deydi: ” Tabiat va jamiyatdagi ,umuman, butun borliqdagi jamiki narsa, voqelik yoki tushuncha falsafiy (dialektik) qonuniyatlar ichida yashaydi”. Dialektika o‘zi nima? “Dialektika”so‘zi ilk bor yunon faylasufi Suqrot tomonidan qo‘llanilgan. U dialektikani bir-biriga zid, qarama-qarshi fikrlar to‘qnashuvi orqali haqiqatni topish san’ati deb bilgan. Dialektika “yunoncha” so‘zdan olingan bo‘lib, suhbat olib borish, bahslashish san’ati.Butun borliqning vujudga kelishi, taraqqiyoti haqidagi falsafiy ta’limot. O‘zbek tilining izohli lug’atida ushbu tushunchaga quyidagicha ta’rif beriladi: 1.Tabiat, kishilik jamiyati va tafakkur taraqqiyotining umumiy qonuniyatlari haqidagi fan. 2.Tabiat va jamiyatning abadiy harakatlanib va o‘zgarib turuvchi ichki ziddiyatlarini ochish va bu qarama-qarshiliklar o‘rtasidagi doimiy aloqadorlik va kurash mohiyatini aniqlashdan iborat falsafiy metod. 3.Biror narsaning harakati, rivojlanishi, taraqqiyot jarayoni. Keyinchalik dialektika falsafa tarkibidan ajralib chiqadi. U hayot qonuniyatlarini o‘raganuvchi sohaga aylanadi. Inson ongi yuksalib,yashash tarzi o‘zgarib, jamiyat rivojlana borgan sayin voqelikni bilish jarayoni sifatida inson jamiyat bilan bog’liqlikda dialektik tafakkur tushunchasi paydo bo‘ladi. Bunda inson tafakkuri SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 4 ǀ ISSUE 1 ǀ 2023 ISSN: 2181-1601 Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257 Uzbekistan Download 0.51 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|