Логистика

10. Agrologistikaning kamchiliklari nimada? 
A. Kam ishlash 
B. Tashuvchilar soni yetarli emas 
C. Asossiz logistika xarajatlari 
D. Past yetkazib berish tezligi 

---

209 
Reja: 
1.
 
Xalqaro va tashqi 
savdoda transportning roli, 
o'rni va ahamiyati 
2. 
Transport tizimlarini 
tashkiliy qo'llab-quvvatlash
3. 
Tashqi savdo 
tashishlarini huquqiy va 
tijorat bilan ta'minlash 
4. 
Xalqaro transportni 
davlat tomonidan tartibga 
solish. Qonunchilik tahlili 
5. 
Xalqaro transport 
tashishni amalga oshirishda 
xalqaro konsepsiyaning 
maqsad va vazifalari 
(TRASEK) 
6.Xalqaro transport tizimi va 
Incoterms 2020 
7. Xalqaro transport 
operatsiyalari 
8. Xalqaro transport 
tizimlarini bojxona orqali 
tartibga solish 
10-
 
MAVZU 
Asosiy atamalar: 
Transport yo'lagi, 
transport xizmatlarini 
eksport qilish, 
konsepsiya, 
yo'lak, 
xalqaro 
transport tizimi, 
xalqaro logistika, 
jahon savdo tashkiloti, 
inkotermlar, 
tovar aylanmasi, 
yuklar, tariflar, 
garovlar, 
bojxona 
maqsadi. 
Xalqaro transport 
transportini amalga 
oshirishda xalqaro 
tushunchalar 

---

210 
1
. Xalqaro va tashqi savdoda transportning roli, o‘rni va 
ahamiyati 
Transport xizmatlari tovarlar savdosining samaradorligi va raqobatbardoshligini 
ta’minlashda katta rol o‘ynaydi. Shu bilan birga, ular valyuta tushumlarining muhim 
mustaqil manbai hisoblanadi. Transport moddiy obyektlarni ko‘chirishga 
ixtisoslashgan. Uning funksiyalari takror ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish 
resurslarini birlashtirish, ularning bozorga kirishini va tayyor tovarlarni ta’minlashni 
o‘z ichiga oladi. Tovarlar va xizmatlar savdosining yaqin aloqasini aks ettiruvchi tashqi 
savdo munosabatlarida transportning roli parametri "Transport komponenti" toifasi - 
yukning (tashish qiymati) tashilayotgan yuk qiymatiga nisbatidir. 
Tashqi savdo faoliyatida, xalqaro almashinuvda transport alohida o‘rin tutadi. Bir 
tomondan, bu xalqaro mehnat taqsimotini amalga oshirish uchun zarur shartdir; boshqa 
tomondan, u xalqaro bozorlarda o‘ziga xos mahsulot - transport xizmatlarini 
ifodalovchi o‘z mahsulotlarini eksport qiluvchi sifatida ishlaydi. Shunday qilib, tashqi 
iqtisodiy aloqalar tizimida transportning roliga ikki xil yondashuv shakllanadi. 
• Transportni ta’minlash funksiyasi 
Tashqi iqtisodiy faoliyatni transport bilan ta’minlash (aloqalar – davlat darajasi, 
faoliyat – kompaniya darajasi). Transport-bu mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalari 
mavjud bo‘lishiga imkon beradigan xizmatdir. 
• Transport xizmatlarini eksport qilish 
Har bir davlat transport xizmatlarini eksport qilish bilan shug‘ullanadi. Transport 
xizmatlari eksporti-mamlakatning davlat chegarasini kesib o‘tishda yoki xorijiy yuk 
egalarining yuklarini tashishda milliy tashuvchi tomonidan xalqaro transport 
xizmatlarini ko‘rsatish. 
Tashqi savdoda transportning ahamiyati shundaki, transport mahsulotlari xalqaro 
bozorlarda oldi-sotdi obyekti sifatida ishlaydi va shuning uchun u umuman jahon 
iqtisodiyotining rivojlanishini tavsiflovchi barcha omillarga duch keladi. 
O‘zbekiston dunyodagi ikki davlatdan biri (ikkinchisi Lixtenshteyn) bo‘lib, u ikki 
yoki undan ortiq davlatlar (double landlocked country) hududlari bilan xalqaro dengiz 
yo‘llaridan uzoqda joylashgan, shuning uchun eksport va import yuklarini tashish 
xarajatlari raqobatbardoshlikning muhim omiliga aylanadi.
Bugungi kunda ishlab chiqarish tarmoqlari o‘rtasidagi iqtisodiy aloqalarning 
yangi turiga (shartnoma asosida) tayanib, transportdan nafaqat yuk va yo‘lovchi tashish 
rejasining miqdoriy bajarilishi, balki yuk va yo‘lovchilarni ma’lum yo‘nalishlarga va 
belgilangan muddatlarda yetkazib berishning ishonchliligi, sifati va muntazamligini 
ta’minlash talab etiladi.