Логистика

Incoterms Shartlari 2020 
Incoterms qoidalari 11 atamadan iborat. Xalqaro savdo shartnomalarida ushbu 
atamalar uch harfli qisqartmalar sifatida ko‘rsatilgan. 
Shakl 10.5. Foydalanishga qarab Incoterms qoidalari 
Incoterms 2010 - da bo‘lgani kabi, 2020-yilgi tahririyat qoidalari ishlatilgan 
transportga qarab 2 toifaga bo‘linadi: 
Ta’minot shartlari asosida Incoterms qoidalari to‘rt guruhga bo‘linadi: 
"E" guruhi (EXW) jo‘natish. EXW yetkazib berish shartidan foydalanganda 
sotuvchi tovarlarni o‘z binolarida xaridorga topshiradi. Bundan tashqari, barcha 
javobgarlik xaridorga tushadi. 
"F" guruhi (FCA, FAS, FOB) – xaridor tomonidan asosiy transport uchun to‘lov. 
"F" guruhini yetkazib berish sharoitida sotuvchi tovarlarni tashuvchiga o‘tkazish uchun 
javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi. Keyin xaridorning javobgarligi keladi. 
"C" guruhi (CFR, CIF, CPT, CIF) – sotuvchi tomonidan asosiy transport uchun 
to‘lov. "C" guruhini yetkazib berish shartlari sotuvchiga tashuvchi bilan shartnoma 
tuzish va uning xizmatlarini to‘lash uchun javobgarlikni yuklaydi. Bunday holda, 

---

218 
xaridor yetkazib berish xavfi va tovarlarni tashish va jo‘natish bilan bog‘liq 
qo‘shimcha xarajatlar uchun javobgardir. 
"D" guruhi (DAP, DPU, DDP) – yetkazib berish. Ta’minot shartnomasida ushbu 
guruhning shartlari ko‘rsatilgan bo‘lsa, sotuvchi xaridorga tovarlarni yetkazib 
berishning barcha xatarlari va xarajatlari uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi. 
Incoterms-dagi yangiliklar 2020 
Incoterms 2020-da birinchi marta tovarlarni o‘z transportida yetkazib berish 
shartlari o‘rnatildi. Qoidalarning oldingi barcha tahrirlari yetkazib beruvchi va import 
qiluvchi o‘rtasida uchinchi tomon vositachisi mavjudligini nazarda tutgan. 
To‘qqizinchi nashr Incoterms yetkazib beruvchi yoki import qiluvchi tovarlarni 
yetkazib berish uchun o‘z transportidan foydalanishi mumkinligini hisobga oladi. 
Har bir Incoterms atamasining "Xarajatlarni taqsimlash" bo‘limi endi sotuvchi 
va xaridor duch kelishi mumkin bo‘lgan xarajatlarning to‘liq ro‘yxatini taqdim etadi. 
"Tashish" bo‘limida ko‘proq xavfsizlik talablari paydo bo‘ldi. Masalan, endi 
jo‘natishdan oldin konteynerlarni mahsulot bilan tekshirish kerak. 
Qoidalarda tushuntirish yozuvlari paydo bo‘ldi. Eslatmalar-bu sotuvchi va 
xaridor o‘rtasida xarajatlar va xatarlar qanday taqsimlanganligini aniq ko‘rsatadigan 
rasmlar. Ular foydalanuvchilarga optimal yetkazib berish shartlarini tanlashda yordam 
beradi.