Логистика

Transport koridorlarida O‘zbekiston 
O‘zbekistonning xalqaro savdodagi transport-logistika salohiyati yuk tashish 
amalga oshirilayotgan Markaziy Osiyo va Afg‘onistonning O‘zbekistonni o‘rab turgan 
mamlakatlarining transport salohiyati bilan uzviy bog‘liqdir. 
Markaziy Osiyodagi avtomobil yo‘llari tarmog‘i juda keng, ammo ularning 
aksariyati qoniqarsiz holatda, bu esa texnik xizmat ko‘rsatishning yomonligidan 
dalolat beradi. Markaziy Osiyo mamlakatlarining avtomobil yo‘l tarmog‘iga taxminan 
66000 km magistral yo‘llar kiradi. Asosiy mintaqaviy va xalqaro transportlar uzunligi 
29000 km ga yaqin bo‘lgan yo‘llarga to‘g‘ri keladi.Ushbu yo‘llarning aksariyati 
shimoldan janubga yo‘naltirilgan, O‘zbekistondan tovarlarning tranziti esa ko‘pincha 
Rossiya va Qozog‘iston hududlari orqali o‘tadi. 
A-40 asfalt-beton magistral shaklidagi transport yo‘lagi butun mintaqani 
sharqdan g‘arbga kesib o‘tib, Toshkent va Olmaotani bog‘laydigan yagona yo‘ldir. 
Ushbu magistral yo‘lda Xitoy va Turkmanistonga olib boradigan filiallar mavjud. 
Xitoyga temir yo‘l yo‘lagi ham bitta bo‘lib, u qozoq-Xitoy chegarasidagi Dostlik 
punktidan o‘tadi. 
Markaziy Osiyo davlatlarining temir yo‘llarining umumiy uzunligi 22000 km 
dan ortiqni tashkil etadi.Temir yo‘llarning eng yirik tarmog‘i – 66 % – Qozog‘istonga 
ega, u yuk tashish bo‘yicha shubhasiz etakchi hisoblanadi. Qozog‘iston hududida 
Markaziy Osiyodagi barcha temir yo‘l transportlarining 84 foizi amalga oshiriladi. 
O‘zbekiston mintaqaviy temir yo‘llarning taxminan 18 foiziga ega va uning hududida 
umumiy transportning taxminan 11 foizi amalga oshiriladi. 
Hozirgi davrimizda O‘zbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlari 
oldida dengiz transportiga erkin va arzon kirishni ta’minlash, davlat chegarasini kesib 
o‘tish bilan bog‘liq xarajatlarni kamaytirish vazifalari turibdi. Ushbu qiyin vazifalarni 
hal qilish uchun 2013-yilda Olmaotada dengizga chiqish imkoniyati bo‘lmagan 
rivojlanayotgan mamlakatlar, rivojlanayotgan tranzit mamlakatlari va donor 
mamlakatlar vazirlari, moliyalashtirish va rivojlanish masalalari bilan shug‘ullanuvchi 
xalqaro muassasalar vakillarining xalqaro konferensiyasi bo‘lib o‘tdi. 
Ushbu forumda ishtirokchi mamlakatlarning tranzit tashish sohasida hamkorlik 
qilish uchun yangi global doiralarga bo‘lgan alohida ehtiyojlarini mustahkamlagan 

---

112 
Olmaota harakat dasturi qabul qilindi. Keyinchalik, 2014-2024-yillarda dengizga 
chiqish imkoniyati bo‘lmagan rivojlanayotgan mamlakatlar uchun Vena harakatlar 
dasturi qabul qilindi, uning hujjatlari 32 mamlakat tomonidan imzolandi. Hozirgi 
vaqtda O‘zbekiston Venada qabul qilingan xalqaro majburiyatlarni izchil amalga 
oshirmoqda va qabul qilingan xalqaro huquqiy normalarni milliy huquqiy tizimga 
kiritmoqda. 
Hozir O‘zbekistonda yuk tashishning yillik o‘sishi 6-7% ni tashkil qilmoqda. 
Taxminan 27 million tonna xalqaro yuk tashishning o‘rtacha yillik hajmi,shu jumladan 
eksport 4-4, 3 million tonna,import esa 13-13, 3 million tonnadir. Har yili 9,2-9,7 
million tonna tranzit tovarlar O‘zbekistonni kesib o‘tadi, bu esa respublikaga 1 milliard 
dollarga yaqin daromad keltiradi. Tranzit yuklarning umumiy hajmida tashilgan tranzit 
yuklarning eng ko‘p miqdori Qozog‘istonga tegishli – 32%, undan keyin Rossiya 
Federatsiyasi – 31% va Eron – 13,8%. 
Temir yo‘l transportida shuni ta’kidlash kerakki, tranzit yuklarining umumiy 
hajmidagi eng katta tranzit yuklari Qozog‘istonga tegishli – 32%, undan keyin Rossiya 
Federatsiyasi – 31% va Eron – 13,8%. 
Shuni ta’kidlash kerakki, O‘zbekiston tomonidan tashqi savdo yuk tashish 
amalga oshiriladigan ko‘rib chiqilgan asosiy transport yo‘laklari yetarlicha samarali 
foydalanilmayapti va yuk oqimini oshirish uchun ularning infratuzilmasini 
rivojlantirish zarur. Shu sababli, xalqaro yuk tashish hajmini oshirish va O‘zbekiston 
hududi orqali yangi tranzit yuk oqimlarini jalb qilish maqsadida respublika transport 
va logistika kompaniyalari tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar sifatini oshirish 
bo‘yicha faol ishlarni davom ettirish zarur.