M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev
Download 2.82 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 21-mavzu. Siydik biokimyosi
|
Kerakli reaktivlar
1 2 3 4 5 Siydikchilning standart eritmasi0,5 mg/ml, ( ml) 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 Siydikchil miqdori0, ( mg) 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 Distillangan suv, (ml) 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 p-dimetilaminobenzaldegidning spirtdagi 4 % li eritmasi 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Uchxlorsirka kislotaning10% li eritmasi,( ml) 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 Shu yo‘sinda aralashmalar tayyorlangandan keyin ularning tiniqlashuvi uchun 10 daqiqa kutib turiladi. So‘ngra FEK ning ko‘k svetofiltri (475 nm) dan foydalanib kolorimetrlanadi. Bundan keyin standart eritmalarning optik zichligi ko‘rsatkichi ordinata o‘qiga, siydikchilning konsentrasiyasi ko‘rsatkichi abssissa o‘qiga joylashtirilib, kalibrlash egri chizig‘i chiziladi va keyinchalik undan tajriba namunalaridagi siydikchil miqdori hisoblab topishda foydalaniladi. 21-mavzu. Siydik biokimyosi Siydik buyrak tomonidan tashqi muhitga ajratiladigan modda almashinuvining so‘ngi mahsulotidir. Buyrakning funksiyalari xilma-xil bo‘lib, ulardan asosiysi moddalar almashinuvining so‘ngi mahsulotlarini tashqi muhitga chiqarish va qonning tarkibini doimiyligini ta’minlashdan iborat. Bir kecha kunduzda buyrak orqali 1000 litr qon aylanib o‘tadi va bunda180 litr birlamchi siydik hosil bo‘ladi. Buyrak bunda filtrlangan siydikning faqat 1 % nigina haqiqiy siydikka aylantiradi va tashqi muhitga chiqaradi,birlamchi siydikning qolgan qismi proksimal naychalar tomonidan qaytadan so‘riladi (reabsorbsiyalanadi). Bir kecha-kunduzda o‘rtacha ayollar 1200 ml, erkaklar 1500 ml siydik ajratadi. Bir kunlik siydik tarkibida taxminan 40 g organik va 20 g anorganik moddalar bo‘ladi.Siydik orqali 150 ga yaqin moddalar ajraladi. Siydik vaqti-vaqti bilan ajraladi.Uning kun davomida ajralgan proporsiyalari, kimyoviy tarkibi,nisbiy zichligi va kislotaligi turlicha bo‘ladi. Shu sababli siydikning miqdoriy tahliliga oid ma’lumotlar sutkalik siydik namunasida o‘tkaziladi. Siydikning sog‘lom va patologik holatini aniqlashda uning fizik-kimyoviy xossalari: nisbiy zichligi, rangi,hidi, bir kunlik miqdori, kislotaligi, organik va anorganik tarkibiy qismlari tahlil qilinadi. Bu ko‘rsatkichlarni aniqlash 162 odam va hayvonlarning fiziologik va patologik holatlarini baholashda muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Siydik bilan o‘tkaziladigan biokimyoviy tahlillarni: siydikning fizik-kimyoviy xossalarini o‘rganish, anorganik va organik tarkibini o‘rganish, patologik siydik tarkibini o‘rganishga ajratish mumkin. Siydikning cho‘kmalari bilan o‘tkaziladigan mikroskopik tahlil ham tibbiyot va veterinariyada amaliy ahamiyatga ega. Cho‘kmalarni tuzilmasiz (kimyoviy moddalar) ga va tuzilmaga ega bo‘lgan(harxil hujayralar, bakteriyalar va h.k.)larga bo‘linadi. Eritrotsitlar mikroskop ostida sariq diskchalar tusini oladi. Nordon muhitli siydikda eritrositlartishchali qirrali bo‘lsa; ishqoriy muhitlida aksincha shishgan holda bo‘ladi. Kam miqdorda eritrositlarni sog‘lom odamlarni siydigida kuzatish mumkin. Leykositlar kattaligi jihatidan eritrositlardanyirikroq bo‘ladi. Siydik tarkibida ular donador sharsimon ko‘rinishda bo‘ladi va tashqi ko‘rinishi jihatidan ba’zi epitelial hujayralarga o‘xshaydi. Ularni yodli reaksiya o‘tkazish orqali ajratish mumkin, bunda eritrositlar qo‘ng‘ir, epitelial hujayralar sarg‘ish rangga bo‘yaladi. Sog‘lom odam siydigida kam miqdorda eritrotsitlar uchrashi mumkin. Leykositlarning siydik tarkibida ko‘p miqdorda uchrashi, bu- buyrak yoki siydik yo‘llaridagi patologik holat mavjudligidan darak beradi. Siydikning klinik tahlili tashxisi tavsifga ega.Siydikning umumiy azotini 1-2 % aminokislotalar ulushiga to‘g‘ri keladi. Ba’zi kasalliklarda aminokislotalarning siydik tarkibidagi miqdori oshishi mumkin. Aminokislotalar ningidrin bilanko‘k yoki binafsha rang beradi, lekin aminokislotalar siydik tarkibida xelat kompleks birikma hosil qilgan holda bo‘ladi va aniqlashda qiynchilik tug‘diradi. Shu sababli siydik tarkibidagi aminokislotalarni xelat kompleks holatdan siqib chiqarish talab qilinadi. Buning uchun aminokislotalar bilan kompleks hosil qiluvchi kationlarni EDTA(etilendiamintetroatsetat) bilan ishlov beriladi va erkin holatga kelgan aminokislotani ningidrin bilan birikishiga imkonniyat yaratiladi. Bunda reaksiya natijasida hosil bo‘lgan rangning jadalligini fotokolorimetrlab siydik tarkibidagi aminokislotalarning miqdoriy ko‘rsatkichini ham aniqlash mumkin bo‘ladi. Download 2.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|