M. K. Tursunov, Х. A. Matniyozov, sh. M. Mansurova issiqlik ta’minoti tizimlari

VI. 5. Bug‘li issiqlik tarmoqlarining alohida hisoboti 
Bug‘ quvurlarda harakatlanayotganda bosimi va zichligi pasayib boradi. 
Bosim va zichlikning pasayishi uchastkalarda, gidravlik hisobni og‘irlashtiradi 
va quvurlarning diametri tubdan farq qiladi. SHuning uchun ham gidravlik hisoblash 
usuli yaqinlashtirilgan ketma-ketlik bilan olib boriladi. 
Uzunlik bo‘yicha gidravlik qarshilik R
l
= f(d,G, P) formula bilan aniqlanadi. 
Jadval yoki namogramma yordamida bug‘larni uzatishni hisoblash alohida holat 
uchun bug‘ning zichligi 1 kg/m
3
bo‘lganda bunday holatda har bir uchastkani 
hisoblashda jadvaldan foydalanish uchastkadagi uzunlik bo‘yicha qarshilik va tezlik 
quyidagi formula yordamida aniqlanadi. 
Re = Re
T
P/P W = W
T
P
T
/P 
Uzatiladigan bug‘larda issiqlikning atrof muhitda yo‘qolishi sababli bug‘ning 
zichligini aniqlash va haroratini aniqlash shart har bir uzellarda. 
Tugunli nuqtalarda bug‘li issiqlik tashuvchilarni oldindan hisoblash, shartli 
ravishda bosimni bir tekistda pasayib boradi deb qabul qilinadi.

---

74 
R
Ki 
= R
Ni
- 
n
i
i
Pc


Tugunlarda tuyingan bug‘ har 100 m taxminan 2
0
S ga pasayib boradi.
100
/
2 i
t
t
ti
Кi
Hi





100
i
t
t
Hi
урi



Bu erda R
Ki 
R
Ni
uchastkadagi bug‘ning boshlang‘ich va oxirgi bosimi MPa 
бош
H
t
t

охир
К
t
t

. 
Рс

- tarmoqdagi bosimlar farqi MPa;
i

- uchastkaning uzunligi M;
n
- magistral uzunligi bo‘yicha uchastkalar soni;
ti

- uchastkadagi temperaturalar farqi 
0
S;
охир
бошi
ерi
Кi
Нi
t
t
t
t
t
,
,
,

boshlang‘ich oxirgi va o‘rtacha temperaturalar bug‘da 
0
S.
Tuyingan bug‘ning haqiqiy pasayishi oxirgi hisobda qaysikim quvurning 
diametri aniq bo‘lsa quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
CpGi
Q
t
oi
i
6
,
3


Bu erda Q
oi 
- bug‘li quvurlarda atrof muhitga issiqlikning yo‘qolishi kVt Cp - 
issiqlik sig‘imi kDj/kg 
0
S; Gi - uchastkadagi sarf bo‘ladigan bug‘ miqdori t/s. 
3
10
)
(




i
t
t
q
Q
o
ерi
oi
oi

Bu erda 
oi
q
- bir metr masofa uchun issiqlikning yo‘qolishi 1
0
S farqda Vt/m
2 .
S. 

---

75 
t
0
- atrof muhit harorati 
0
S. 
Xomchut hisob yoki oldindan hisoblash. 
1 ( VI - 17) formula uzellarda bosimni oldindan taxmin qilish yoki mo‘ljal olish. 
2. Bosh uzatiladigan quvurlarda jadval asosida solishtirma bosimning yo‘qolishi. 
.3. Uchastkada bug‘ning sarf bo‘lishiga qarab nomogramma yoki jadval orqali 
diametr, bug‘ning tezligi va --- qiymat bo‘yicha standart diametirlar tanlanadi. 
Т
ер
n
i
ер
Т
ер
р
p
Рс
R






)
1
(
.

VI – 4 Nomogramma