M kariyev, R. Alimov

Yurakda qon tiqiiishi. Yurak jarohatlanishi teshib o‘tuvchi, ko‘r, 
yalab o'tuvchi turlarga bo'linadi. Yurakning teshib o’tmagan jaroha- 
tida qachonki o‘q yurak miokardida qolganda va qon quyqumi bilan 
yopilib qolganda yaradorga malakali davolash bosqichi o‘tkazilishi 
mumkin. Yurakning qon bilan siqilishi juda og‘ir asorat hisoblanib, 
yurak jarohatlanishida yoki perikard jarohallanishida perikard bo*shlig‘i 
qon bilan toMishi va qorinchalarning blokadaga uchrashi venaga qon 
qaytishining qisqarishi natijasida yuzaga keladi. Tashxis bo‘yin ve- 
nalarining shishishi, sust puls, taxikardiyaga asoslanib qo‘yiladi. Ja- 
rohatlanganlar zudlik bilan yordam ko‘rsatilishiga muhtoj, aks holda 
yurak faoliyatining to'xtashi kuzatiladi. 
Teri osti emTizemasi. Pnevmotoraksda teri osti yoki mediastenal 
emfizema holati ko‘p hollarda kuzatiladi. 0‘z-o‘zidan teriosti em- 
fizemasi xavfli emas, ammo yuz, bo'yi», qovoqlar shishidan yomon 
hissiyot paydo bo‘ladi. Agarda teri osti emfizemasi faqatgina bo'yin 
sohasida chegaralansa, traxeya yoki bronxlar jarohatlanganidan dalolat 
beradi. 
121 

---

Birinchi tibbiy yordam. O'z-o'ziga, o'zaro yordam ko'rsatish, asep- 
tik bog‘lam qo'yishdan iborat. Ko'krakning ochiq pnevmotoraksli jaro- 
hatlari okklyuzion bog'lamlar qo'yish bilan amalga oshiriladi. Buning 
uchun individual paketchaning klyonka qobig'i ishlatiiadi. 
Vrachgacha bo‘lgan yordam. Bemor hayotini saqlashga qaratilgan 
muolajalalar bajariladi. Yuqori nafas yo'llari to‘siqlari cheklanadi, 
okklyuzion 
bog'lamlar 
qo'yiladi, 
qopqoqli 
pnevmotoraksda 
plevra 
bo'shlig'iga yo'g'on igna kirgiziladi, og'riqni cheklovchi, yurak-qon 
tomir ish faoliyatini yaxshilovchi dori-darmonlar qilinadi. Nafas 
olish buzilishi asfiksiya natijasida ro‘y berganda og
£
iz bo‘shlig‘i so'lak, 
qon, o'zga jismlardan tozalanadi. Bunday bemorlar BrTP birinchi 
navbatda evakuatsiya qilinadilar.