M kariyev, R. Alimov

Darsning tuzilishi: 
Kuygan odamlarning taqdiri asosan to‘g‘ri va o‘z vaqtida tibbiy 
yordam ko‘rsatish va birinchi vrach yordamiga uzviy bog'liq. Tibbiy 
ko’chirishda alohida o‘rinni shokka qarshi vositalarni qo’llash muhim 
ahamiyatga ega. 
Jang maydonida kuyganlarga tibbiy yordam ko’rsatishga quyida- 
gilar kiradi: 
1. Ommaviy bir momentli atom bombasidan shikastlanish. 
2. Alohida va aralash shikastlanish, turli shikastlanish. 
3. Kuyishning katta fizik va psixik yuklamalar sifatida kelishi. 
4. Alohida termik shikastlanishlar, nafas yo'llarining shikastlani- 
shi. Bular bilan birgalikda alohida o’rinni tibbiy saralash muhim 
ahamiyatga ega. 
Tibbiy ko‘chirish bosqichlarida kuyganlarga 
koTsatiladigan yordam hajmi 
1. Jang maydonida birinchi tibbiy yordam koTsatish. 1-darajada 
e’tiborni qaratish lozim. 
Birirnchi tibbiy yordamga quyidagilar kiradi: 
Yonayotgan kiyimni yechib olib va shikastianuvchini yonish 
o‘chog‘idan olib chiqiladi. Kuygan yuzala^ga aseptik bog'lam qo'yib, 
shpris-tyubikdagi og'riqsizlantiruvchi modda yuboriladi. Og‘iz bo‘shfig‘i 
va halqumdan shilliq va qusuq massalarni olib tashlab, tilining orqaga 
ketishini oldi olinadi. Og'izdan og'izga, og'izdan burunga sun’iy nafas 
beriladi, yurakni yopiq massaj qilinadi. Chaynov mushaklarining issiq 
kontrakturasi va lab shishi tufayli og'izni ochib bo'lmaydi. Sun’iy na- 
fas havo o'tkazish orqali beriladi. Shikastlanuvchi evakuatsiya qilinadi. 
Vrachgacha yordam. I-tibbiy yordam ko‘rsatilib, nafas olish va 
hushini yo‘qotishga e’tibor qaratiladi.Yurak-tomir faoliyati yaxshila- 
nadi. Bemorga yurak va nafas analeptiklari, analgetik yuboriladi. 
Chanqovni bosishga tuz-ishqor aralashmasi: natriy gidrokarbonat I 
choy qoshiq va osh tuzidan 1 choy qoshiq 1 litr suvga aralashtirib 
ichiriladi. Qo‘l va oyoqlar shinalar yordamida immobilizatsiya qil- 
inadi. Yilning sovuq iqlimida bemor issiq qilib o'raladi. Zudlik bi- 
lan BrTPga evakuatsiya qilinadi.