M s h. Nurmatova, s h. T. Xasanova, D. E. Azimova ustaxonada amaliy

Bolalarning zanjirdan yasalgan sum kasi. A g a r s utajdan 2,5 m 
uzunlik d ag i ikkita za n jir to 'q ils a , u b o la la r s u m k a c h a si u c h u n
x o m a s h y o b o 'la d i. H a r b ir z a n jird an s u m k a c h a n i n g y arim pallasi 
hosil b o 'la d i. 15x15 sm qalin q o g 'o z ustiga za n jirn in g o 'n g in i 
ichkariga qilib spiralga o 'x s h a tib y o 'r m a la h a d i va x o m a sh y o tekis 
bo'lishi u c h u n q og'oz ga tikib qo'yiladi. Z an jirn in g chetlari y o 'r m a b
tikiladi. Spiral b o 'y la b c h o k tikiladi. Z a n jird a n 25 sm qolsa, uni 
d o ira n in g chetiga m a h k a m l a b tikiladi, ikkinchi u ch in i esa aylana 
u z u n l i g i n i n g t o ' r t d a n b ir q i s m ig a t e n g k e l a d i g a n m a s o f a d a
x o m a s h y o c h e ti g a tik ils a , b u s u m k a c h a n i n g d a s ta s i b o 'l a d i .
S u m k a n i n g ikkinchi pallasi h am xuddi s h u n d a y to 'q ila d i. Ikkala 
d o ira ta y y o r b o 'lg a c h , reja va q o g 'o z olib ta s h la n a d i, s o 'n g r a
u larn in g o 'n g t o m o n in i bir-biriga qaratib birlashtiriladi va chetlari 
tikiladi. Faqat dastasi o 'rnatilga n to m o n n in g cheti tikilmaydi. S h n u r 
yoki s u m k a c h a u c h u n zanjir to 'q is h to 'q ish g a d o ir b o sh q a ishlarni 
bajarish u c h u n j u d a yaxshi tayyorgarlik b o 'la d i.
N o n u sh ta so lib q o ‘y ila d ig a n su m k a ch a . N o n u s h t a s o lib
q o 'y ila d ig a n s u m k a c h a h a m ustam ali u s t u n c h a usulida to 'q ila d i. 
B u y u m n in g j i m j i m a d o r b o 'lish i u c h u n h a r b ir u s t u n c h a orasiga 
ikkita h avo halqasi to 'q ila d i. S u m k a c h a n i iris yoki q o g 'o z ipdan 
t o 'q i s h m u m k in . su tajd an to 'q ilg a n s u m k a c h a a n c h a pishiq, lekin 
q o 'p o l r o q b o 'la d i. N o n u s h t a u c h u n s u m k a c h a to 'q i s h 1 2 - 1 5 sm
li z a n jir d a n b o sh la n a d i. Bu zanjir atrofiga oralariga ikkitadan havo 
halqasi to 'q i lg a n u sta m a li u s tunchala r- to 'q ila d i. Burilish jo y id a 
aso sn in g b itta halqasiga o ra la rid a ikkita d an havo halqasi b o 'lg a n
u s ta m a li 4 ta u s t u n c h a to 'q ila d i. Ik k in c h i q a to r la r d a
keyingi
172

---

q a t o r l a r d a h a r b ir q a t o r n i n g u s tu n -
chalari o 'z id a n oldingi qatom itlg ustun- 
chasiga kiritib to'qiladi. S u m k a c h a n in g
oxirgi qatori tu tash u s tu n c h a la r bilan 
t o 'q i l a d i . D asta sin i bir q a to r d a 3—4 
u sta m a li u s tu n c h a la r bilan to 'q ilad i.