M u n d a r I j a


Download 1.09 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/51
Sana30.06.2020
Hajmi1.09 Mb.
#122499
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   51
Bog'liq
abiturshtabalgebra

x
= 9
A) 3

3
B)

2
C) 2

3
D)

3
44.
(02-6-34) Tenglama ildizlari ko’paytmasini toping.
x
2 lg x
= 10x
2
A) 1
B) 10
C) 100
D) 0,1
45.
(02-7-9) Tenglamani yeching.
· 3
log
7
x
+ 3x
log
7
3
= 45
A) 49
B) 4
C) 7
D) 8
46.
(03-4-36) Agar
½
x
lg y
= 1000,
log
y
= 3
bo’lsa, ning qiymatini toping.
A) 10
B) 0,01
C) 10 yoki 01
D) 30
F. Yangi o’zgaruvchi kiritish yordamida
yechiladigan tenglamalar
47.
(96-10-38) Tenglama ildizlari ko’paytmasini to-
ping.
log
2
2
x − · log
2
+ 6 = 0
A) 5
B) 6
C) 32
D)
3
2
Yechish: Tenglamada log
2
o’zgaruvchi
kiritib, uni y
2
− 5+ 6 = 0 shaklda yozamiz. Bu
kvadrat tenglamaning ildizlari y
1
= 2, y
2
= 3
lardir. Ularni belgilashga qo’yib, log
2
y
1
= 2
va log
2
y
2
= 3 larni olamiz. Bu yerdan x
1
=
2
y
1
= 4, x
2
= 2
y
2
= 8Ularning ko’paytmasi
x
1
· x
2
= 2
y
1
+y
2
= 2
5
= 32Javob: 32 (C).
Xulosa: Agar log
2
a
x+log
a
x+= 0 ko’rinishdagi
tenglamaning ikkita ildizi borligi ma’lum bo’lsa,
u holda x
1
· x
2
a
−b
bo’ladi. Bu xulosadan foy-
dalanib 2-5-misollarni og’zaki yechib ko’ring.
48.
(96-1-35) Tenglama ildizlari ko’paytmasini toping.
lg
2
x − lg x − 2 = 0
A) 1
B) 2
C) 10
D) 100
49.
(96-9-86) Tenglama ildizlari ko’paytmasini toping.
log
2
3
x − 4 log
3
+ 3 = 0
A) 4
B) 81
C) 24
D) 9
1
3
50.
(98-3-33) Tenglama ildizlari ko’paytmasini toping.
log
2
3
x − 3 log
3
+ 2 = 0
A) 6
B) 3
C) 27
D) 15
51.
(98-6-24) Tenglama ildizlari ko’paytmasini toping.
log
2
2
x − 4 log
2
x − 1 = 0
A) 8
B) 4
C) 16
D)
1
8
52.
(00-1-47) Tenglama ildizlari yig’indisini toping.
log
2
2
x − 2 log
2
x
2
+ 3 = 0
A) 4
B) 4
C) 10
D) 10

132
53.
(02-11-33) Tenglama ildizlari ko’paytmasini to-
ping.
log
2
2
x
2
− log
2
4= 3
A) 2
B) 4
C) 6
D) 8
54.
(03-3-34) Tenglama ildizlari ko’paytmasini toping.
log
2
0,2
x
25
+ log
2
0,2
x
5
= 1
A)
1
125
B) 125
C) 25
D)
1
25
12.3
Logarifmik tengsizliklar
log
a
(xlog
a
g(x) yoki log
a
(xlog
a
g(x) ko’ri-
nishdagi tengsizliklar sodda logarifmik tengsizliklar de-
yiladi. Bunday tengsizliklarni yechish = log
a
loga-
rifmik funksiyaning a > 1 bo’lganda o’suvchi 0 < a < 1
bo’lganda kamayuvchi ekanligiga asoslanadi, yani:
1.
Agar a > 1 bo’lsa,
log
a
g(xlog
a
(x⇐⇒ < g(x< f (x).
2.
Agar 0 < a < 1 bo’lsa,
log
a
g(xlog
a
(x⇐⇒ < f (x< g(x).
1.
(97-1-56) Tengsizlikni yeching.
log
5
(5 − 2x≤ 1
A) (−∞; 25)
B) (0; 25)
C) (−∞; 25]
D) [0; 25)
Yechish: Berilgan tengsizlikni quyidagicha
log
5
(5 − 2x≤ log
5
5 yozib olamiz. 1-xossaga
ko’ra 0 − 2x < 5Bu yerdan < −2x < 0
ni, bundan esa 2> x > 0 ni hosil qilamiz.
Javob: (0; 25) (B).
2.
Tengsizlikni yeching.
log
2
(5 − x≤ 1
A) (−∞; 5) B) (0; 25) C) (−∞; 3) D) (−∞; 3]
3.
(97-3-33) Tengsizlikni yeching
log

3
³
3x
3x − 15
´
0
A) (05; ) B) (0; 05) C) (−∞; 0) D) (0; )
4.
(08-101-10) Tengsizlikni yeching:
3
log
3
(4−x)
9
A) < x < 4
B) x < 4
C) x ≤ −5
D) x < −5
5.
(08-104-10) Tengsizlikni yeching:
9
log
9
(x−4)
3
A) 4 < x < 7
B) x ≥ 8
C) x ≥ 9
D) x > 7
6.
(08-110-10) Tengsizlikni yeching:
5
log
5
(x−7)
≤ 4
A) x ≥ 11
B) 7 ≤ x ≤ 11
C) x > 11
D) 7 < x ≤ 11
7.
(99-5-14) Tengsizlikni yeching.
log
0,5
(+ 5)
4
log
0,5
(3x − 1)
4
A) (3; )
B) (−∞; 1)
C) (−∞; 1) ∪ (3; )
D) (−∞5) ∪ (5; 1) ∪ (3; )
Yechish: 2-ga ko’ra 0 (+ 5)
4
(3x − 1)
4
.
Bu yerdan 0 (+ 5)
2
(3x − 1)
2
ekanini hosil
qilamiz. Bu qo’sh tengsizlik
(+ 5)
2
− (3x − 1)
2
0,
x 65
ga teng kuchli. Tengsizlikning chap qismini ko’pay-
tuvchiga ajratib (x+53x+1)(x+5+3x−1) 0
ni, bundan (6 − 2x)(4+ 4) 0 ni, bu yerdan esa
· 4(3 − x)(+ 1) ⇐⇒ (3 − x)(+ 1) 0
ni hosil qilamiz. Bu tengsizlik oraliqlar usuli bi-
lan oson yechiladi, uning yechimi (−∞1) 
(3; ) to’plamdan iborat. x 65 bo’lganligi
uchun 5 ni yechimdan chiqarib, (−∞5) 
(5; 1) ∪ (3; ) yechimni hosil qilamiz.
Javob: (−∞5) ∪ (5; 1) ∪ (3; ) (D).
8.
(96-3-87) Ushbu = log
2
log
3

4x − x
2
− 2
funksiyaning aniqlanish sohasini toping.
A) (15; 25)
B) (1; 3)
C) {2}
D) (−∞; 1) ∪ (3; )
9.
(96-7-33) Tengsizlikni yeching.
log
1

2
4x − 1
4+ 8
0
A) (
1
4
) B) (2; ) C) (2; ) D) (−∞2)
10.
(97-1-24) Tengsizlikni yeching.
log
1

3
(x − 5) + 2 log

3
(x − 5) 4
A) (6; 15)
B) (5; 14)
C) (5; 81)
D) (10; 20)
Yechish:
1

3
= (

3)
1
tenglikdan hamda loga-
rifmning 6-xossasidan foydalansak, berilgan teng-
sizlikni quyidagicha
− log

3
(x − 5) + 2 log

3
(x − 5) 4
yozish mumkin. Tengsizlikning chap qismini sod-
dalashtirib, 4 = log

3
9 dan va 1-xossadan
log

3
(x − 5) log

3
⇐⇒ < x − 9
ni olamiz. Bu tengsizlikning barcha qismlariga 5
ni qo’shib 5 < x < 14 ni olamiz. Javob: (5; 14)
(B).

133
11.
(97-6-24) Tengsizlikni yeching.
log
2
(3 − 2x− log
1
8
(3 − 2x>
4
3
A) (−∞; 05)
B) (−∞; 15)
C) (4; 1)
D) (0; 1)
12.
(97-11-24) Tengsizlikni yeching.
log
1
3
(+ 2) − log
9
(+ 2) > −
3
2
A) (0; 1)
B) (1; )
C) (2; 3)
D) (2; 1)
13.
(98-2-37) Tengsizlikning barcha manfiy yechim-
lari to’plamini ko’rsating
log
0,2
(x
4
+ 2x
2
+ 1) log
0,2
(6x
2
+ 1)
A) (2; 2)
B) (2; 0)
C) (−∞2) ∪ (0; 2)
D) (−∞2)
14.
(97-4-16) ning qanday qiymatlarida = 2lg x
funksiya manfiy qiymatlar qabul qiladi?
A) x > 100 B) x > 10 C) x ≤ 100 D) x < 10
15.
(98-3-32) log
5
(3 − x− log
5
12 0 tengsizlikni
qanoatlantiradigan butun sonlar nechta?
A) cheksiz ko’p
B) 5
C) 10
D) 11
16.
(99-2-33) log
3x
2
+5
(9x
4
+ 27x
2
+ 28) 2 tengsiz-
likning butun yechimini toping.
A) 1
B) 2
C) 1
D) 0
17.
(99-3-17) Tengsizlikni yeching.
log
2
log
1
3
log
5
x > 0
A) (0; )
B) (−∞;
3

5)
C) (−∞; 0) ∪ (
3

5; )
D) (1 ;
3

5)
Yechish: 0 = log
2
1 tenglikdan hamda 1-xossadan
foydalanib log
1
3
log
5
x > 1 = log
1
3
1
3
ni, 2-xossadan
log
5
x <
1
3
⇐⇒ log
5
log
5
x < log
5
5
1
3
ni olamiz. Bu tengsizlikning yechimi 1 < x <
3

5
dir. Javob: (1 ;
3

5) (D).
18.
(99-6-9) Tengsizlikning eng katta butun yechi-
mini toping.
log
2
(2x − 1) 3
A) 2
B) 5
C) 1
D) 4
19.
(00-9-22) Tengsizlikni yeching.
log
1
5
(+ 17)
8
≤ log
1
5
(+ 13)
8
A) (15; 13) ∪ (13; )
B) [15; 13) ∪ (13; )
C) (13; )
D) (−∞17) ∪ (17; 13) ∪ (13; )
20.
(96-12-87) Funksiyaning aniqlanish sohasini to-
ping.
= log
2
log
1
2
p
4x − 4x
2
A) {
1
2
B) (0;
1
2
) C) (
1
2
; 1) D) (0;
1
2
∪ (
1
2
; 1)
21.
(96-13-28) Ushbu = log
2
(log
3

4x − 4x
2
)
funksiyaning aniqlanish sohasini toping.
A) {
1
2
}
B) 
C) (0;
1
2
∪ (
1
2
; 1)
D) (−∞; 0) ∪ (1; )
22.
(98-11-39) Tengsizlikni yeching.
log
x
log
x
12
A) (0;
1
2
)
B) (
1
2
; 1)
C) (0; 1)
D) (0; 2)
23.
(98-11-49) Tengsizlikni yeching.
x
log
2
x+4
32
A) (2
1
; 2) B) (2
2
; 2) C) (2
3
; 2) D) (2
5
; 2)
24.
(98-4-39) ning nechta natural qiymatida

− x
log
1
3
(x − 3)
≥ 0
tengsizlik o’rinli bo’ladi?
A) bunday qiymatlar yo’q
B) 1
C) 2
D) 3
25.
(01-1-24) Tengsizlikni yeching.
log
2
x ≤
2
log
2
x − 1
A) (0; 1) B) (0; 4] C) (0; 2) D) (0;
1
2
∪ (2; 4]
26.
(01-2-28) Ushbu log
x
2
(3 − 2x1
tengsiz-
likning butun yechimlari nechta?
A) 4
B) 3
C) 2
D) 1
27.
(00-4-41) Tengsizlikni yeching.
log
x
2
(+ 2) ≤ 1
A) (−∞1] ∪ [2; )
B) (−∞1) ∪ [2; )
C) (2; 1) ∪ (1; 0) ∪ (0; 1) ∪ [2; )
D) (1; 2]
28.
(01-4-28) Tengsizlikni yeching.
log
1/3
(5 − 2x> −2
A) (2; 1)
B) (2; 25)
C) (0; 25)
D) (0; 2)

134
29.
(01-6-38) Tengsizlikning butun yechimini toping.
log
1
2
(2
x
− 128) ≥ −7
A) 5
B) 6
C) 9
D) 8
Yechish:
1
2
= 2
1
tenglikdan va logarifmning 6-
xossasidan
− log
2
(2
x
− 128) ≥ −7 log
2
2
ni olamiz. Tengsizlikning har ikkala qismini 1
ga ko’paytirib, logarifmning 5-xossasidan hamda
logarifm tengsizlikning 1-xossasidan foydalanib
log
2
(2
x
− 128) ≤ log
2
2
7
⇐⇒ 2
x
− 128 ≤ 2
7
ni hosil qilamiz. Bu tengsizlikning barcha qism-
lariga 128 = 2
7
ni qo’shib
2
7
2
x
≤ 2
8
⇐⇒ < x ≤ 8
ga kelamiz. Yechimlar ichida faqat 8 butun soni
bor. Javob: 8 (D).
30.
(01-6-39) Nechta butun son
½
log
2
x
2
≥ 2
log
5
x
2
≤ 2
tengsizliklar sistemasini qanoatlantiradi?
A) 6
B) 7
C) 9
D) 8
31.
(01-7-28) Tengsizlikni yeching.
log
1
3
(x − 1) − 2 log
1
9
(2x − 3) 0
A) (
3
2
; 2)
B) (−∞; 2)
C) (2; )
D) (
3
2
)
32.
(97-12-53) Tengsizlikning eng kichik butun mus-
bat yechimini toping
³ 1
2
´
log
0,5
x(x−4)
0
A) 4
B) 6
C) 5
D) 55
33.
(01-7-35) Tengsizlikning eng katta butun yechi-
mini toping.
05
log
3
(x
2
+6x−7)

1
4
A) 1
B) 2
C) 4
D) 1,5
34.
(02-4-42) Tengsizlikni qanoatlantiruvchi eng kichik
butun sonni toping.
− lg x < 1
A) 2
B) 1
C) 10
D) 1
35.
(02-4-43) Tengsizlikning eng kichik butun yechi-
mini toping.
log
16
(3+ 1) >
1
2
A) 2
B) 1
C) 0
D) 2
36.
(01-9-45) Tengsizlikni yeching.
p
4x
2
− 5x − ln
1
2
A) (5; 4)
B) (2; 3)
C) (5; 2)
D) 
Yechish: ln
1
2
logarifm asosida = 271 . . . soni
bor. Logarifmning 4-xossasidan hamda ln 1 = 0
tenglikdan
p
4x
2
− 5x − < − ln 2
ni olamiz. Tengsizlikning o’ng qismi − ln 2 0,
ya’ni manfiy, chap qismi esa manfiymas. Shun-
ing uchun berilgan tengsizlik yechimga ega emas.
Javob: ∅ (D).
37.
(01-11-32) Tengsizlikning butun yechimlari yig’in-
disini toping.
x − 5
log
2
x
3
0
A) 7
B) 8
C) 9
D) 10
38.
(01-9-3) Tengsizlikni yeching.
2 log
2
(3 − 2x)
log
2
01
0
A) (−∞; 1) B) (−∞; 1] C) (1; ) D) (1; 2)
39.
(02-5-26) Tengsizlikni yeching.
2 log
8
(x − 2) − log
8
(x − 3) >
2
3
A) (−∞; 4)
B) {2} ∪ (4; )
C) (−∞; 4) ∪ (4; )
D) (3; 4) ∪ (4; )
40.
(02-6-38) Tengsizlikni yeching.
(x
2
− 8+ 7) ·
p
log
5
(x
2
− 3) ≤ 0
A) [2; 1] ∪ [2; 7]
B) [2; 7] ∪ {−2}
C) [1; 7]
D) [3; 7]
Yechish: Arifmetik ildiz manfiymas, shuning uchun
berilgan tengsizlik
½
x
2
− 8+ 7 ≤ 0
log
5
(x
2
− 3) ≥ 0
⇐⇒
½
(x − 1)(x − 7) ≤ 0
x
2
− ≥ 1
sistemaga teng kuchli. Bu tengsizliklarning ikkalasini
ham oraliqlar usuli bilan yechish qo’lay. 1-tengsizlik-
ning yechimi [1; 7] dan iborat. 2-tengsizlik
x
2
− ≥ ⇐⇒ x
2
− ≥ ⇐⇒ (x − 2)(+ 2) ≥ 0
ko’rinishda bo’lib, uning yechimi (−∞2][2; )
dan iborat. Ularning umumiy qismi (kesishmasi)
[2; 7] to’plamdir. 2 da tengsizlikning ikkala
qismi ham nolga aylanadi. Shuning uchun uni
yechimlar to’plamiga kiritib [2; 7]∪{−2ni olamiz.
Javob: [2; 7] ∪ {−2(B).

135
41.
(02-9-35) Tengsizlikning yechimlaridan nechtasi
butun sondan iborat?
lg(x − 2) − lg(27 − x)
A) 9
B) 8
C) 7
D) 6
42.
(02-11-35) Tengsizlikning yechimlaridan iborat tub
sonlarning yig’indisini toping.
2 log
3
x
2 + log
3
x
≤ 1
A) 5
B) 6
C) 16
D) 17
43.
(03-1-29) Tengsizlikni yeching.
log
x
2
A) (

3; )
B) (3; )
C) (0; 1) ∪ (

3; )
D) (0; 1)
44.
Tengsizlikning butun sonlardan iborat nechta yechimi
bor?
log
4
(2 

+ 3) 1
A) 6
B) 4
C) 5
D) 3
13
- bob. Trigonometriya
13.1
Burchak va yoy, ularning o’lchovi
Tekislikda umumiy boshlang’ich nuqtaga ega bo’lgan
ikki turli yarim to’g’ri chiziqdan iborat figura burchak
deyiladi. Burchakning bu ta’rifi trigonometrik funksiya-
larni o’rganish uchun qo’lay emas. Har qanday bur-
chakni OA nurni o’zining boshlang’ich nuqtasi atrofida
burish (13.1-chizma) yordamida hosil qilish mumkin.
To’la bir aylanish 360
0
deb qabul qilingan.
Agar OA nur nuqta atrofida chorak aylanish qilsa,
to’g’ri (90
0
) burchak hosil bo’ladi (13.a− chizma),
agar OA nur nuqta atrofida yarim aylanish qilsa
yoyiq (180
0
) burchak hosil bo’ladi (13.b− chizma).
OA nur o’zining boshlang’ich nuqtasi atrofida ay-
lanib burchak yasaganda uning nuqtadan boshqa
istalgan nuqtasi aylana yoyini chizadi. Nurni bosh-
lang’ich nuqtasi atrofida ikki yo’nalish bo’yicha aylan-
tirish mumkin. Nurni soat strelkasiga qarama-qarshi
yo’nalish bo’yicha aylantirishdan hosil bo’lgan burchak
va yoyni musbat, soat strelkasi yo’nalishi bo’yicha ay-
lantirishdan hosil bo’lgan burchak va yoyni manfiy deb
atash qabul qilingan (13.3-chizma).
Burchak va yoylarning o’lchov birligi qilib 1 gradusli
burchak (1
0
) va 1 gradusli yoy qabul qilingan. 1 gradusli
burchak bu nurni o’z boshlang’ich nuqtasi atrofida soat
strelkasiga qarama-qarshi yo’nalishda to’la aylanishni
1/360 ga burishdan hosil bo’lgan burchakdir. 1 gradusli
yoy bu 1 gradusli burchakni hosil qilishda nurning nuq-
tasi chizadigan yoydir. Gradusning 1/60 qismi bu minut
(1
0
)minutning 1/60 qismi bu sekund (1
00
) hisoblanadi.
Uchi aylana markazida, tomonlari raduslardan iborat
bo’lgan burchak markaziy burchak deyiladi. 13.4-chiz-
mada AOB markaziy burchak, AB yoy markaziy bur-
chakka mos yoydir. α markaziy burchakka mos AB
yoy uzunligining radusga nisbati α burchakning ra-
dian o’lchovi deyiladi. Agar AB yoy uzunligi aylana
radusiga teng bo’lsa, u holda AOB burchak 1 radianli
burchak deyiladi. Agar α burchakning radian o’lchovi
a, unga mos yoy uzunligi `, radus bo’lsa, u holda
`/r bo’ladi. Agar yoy uzunligi ikki radusga teng
bo’lsa, u holda burchak 2 radianga, agar yoy uzunligi
yarim radusga teng bo’lsa, u holda burchak 05 radi-
anga teng bo’ladi.
Ma’lumki, aylana uzunligining radusga nisbati 2π
ga teng. Demak, 360
0
li burchakka 2π radian mos ke-
ladi. Xuddi shunday yoyiq burchakka π burchak ra-
diani mos keladi. To’g’ri burchakka esa π/2 burchak
radiani mos keladi. Endi radiandan gradusga, gradus-
dan radianga o’tish formulalarini beramiz.

136
1.
α radiandan gradusga o’tish:
180
0
π

Download 1.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling