М. X o d jit d in o V a, Л. Kizayev suv kimyosi va míkrobíologiya


Download 17.21 Kb.
Pdf ko'rish
bet65/116
Sana10.11.2023
Hajmi17.21 Kb.
#1761721
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   116
Bog'liq
M. Xodjitdinova Suv kimyo va mikrobiologiya

2 С^ Нр Н
c o i n i n g ikkita molekulasi (uglerodning oksidlanish darajasi 
+ 4 ) va splrtning ikkita molekulasi (uglerodning oksidlanish darajasi 
— 2) hosil boMadi. Achish mahsulotlaridagi uglerodning o ‘ rtacha 
ok sid la n ish darajasi: 2 (+ 4 )+ 2 | 2 — ( — 2 )] = 0 boM adi, y a ’ ni 
glu kozan in g boshlangMch molekulasidagi uglerodning oksid­
lanish darajasiga tengdir.
N afas olishda va achlshda uglevodlarning oksidlanish jarayoni 
K B T hosil boMishlgacha m utlaqo bir xil kechadi. Bu bosqichning 
pirovard mahsuU K B T dan tashqari qayta tiklangan N A D N j


degidrogenazidir [(29) reaksiyasiga qarang]. Ferm entning rcgcne- 
ratsiyasi (30) oksidlovchi-liklovchi reaksiya natijasida kechadi, 
bunda K BT yoki undan hosil boMgan mahsulotlar ishtirok etadi. 
K B T ning bundan keyingi aylanishiga doir bu reaksiyalar turU 
mikroorganizmlardan birm uncha ta’ sirlanadi va achishning har 
xil pirovard mahsulotlari boMgan: spirtlar, kislotalar, atscton, 
achish gazlari SOj, N^, SN^ hosil boMishiga olib keladi. M asalan
spirtli achishda dastlab K B T dan sirka aldcgidi h osil boMish 
reaksiyasi kechadi:
CH3CEOOH—
CH3CHO + CjO; 
keyin sirka aldcgidi N A D N
2bilan reaksiyaga kiri.shadi:
CN
3
CNO + HADN, -> C N jC N p N + H A D
Qatiqning achishida P V K ning aylanishi quyidagi reaksiya 
b o ‘yicha boradi:
CN
3
COCOON + NADN^ ^ CN
3
CNONCOON + NAD
Har ikkala holatda ham v od orod n in g pirovard akseptori 
glu k ozan in g boshlangMch m olck u la si p arch alan ish ida hosil 
boMgan.
A chish natijasida m ikroorganizm olishi m um kin boMgan 
energiya m iqdori k o‘ p em as, chunki toMiq oksidlanish sodir 
boM m aydi va energiyaning b ir qism i a ch ish n in g p irov a rd
mahsulotlarida qoladi. Eneigiya A T F tarzida glukozaning K B T gacha 
oksidlanish bosqichidagina jam lanadi. Nafas olish jarayonida 
glukozaning toMiq oksidlanishi 38 ta A T F m olekulasining hosil 
boMishi bilan bogMiq boMsa, achi.sh jarayonida faqat ikkita A T F
molekulasi hosil boMadi.
Mikroorganizmlarning o^sish qonuniyatlari,
M ikrob hujayrasining o ‘ sishi — bu ikkita boMinish o ‘ rtasida 
hosil boMgan bitta alohida organizm hajmi va vaznining ko‘ payishidir. 
O datda, o ‘sish deganda, faqat ayrim hujayraning o ‘ sishi emas, 
shu bilan birga, mikroorganizmlarning o ‘sishi, ya ’ ni hujayralar 
sonining umumiy ko‘ payishi ham tushuniladi.


0 ‘ sish vaqt jihatidan muayyan qonuniyatlarga b o ‘ ysunadi. 
Bu qonuniyatni aniqiash uch u n biron turdagi hujayralar suyuq 
ozuqa muhitiga qo'yiladi va muayyan vaqt oralig'ida tirik organizmlar 
hisoblab chiqiladi. Olingan natijalar hujayralar soni logarifmining 
vaqtga b o g ‘ liqIigini ífodalaydi. Butun tajriba davom ida muhitdagi 
ozuqa moddalari ko‘ paymaydi. Hujayralarning almashinuv mahsuli 
kam aym aydi. Bunday o ‘ sish statik (turg‘ un) o ‘ sish deyiladi.
U m u m iy k o‘ rinishda statik o ‘sishning vaqtdagi ifodasi egri 
ch iz iq
1
bilan ifodalanadi (1 5 - rasm). Ana shu egri chiziqda bir 
n ech a qismlarni (rivojlanish fazaJarini) ajratish mumkin, ulardan 
har biri o ‘ sishning o ‘ ziga xos shart-sharoitlari bilan ajralib turadi. 
H ar bir fazadagi hujayralarga o ‘ zigaxos ko‘ payish tezligi, o ‘ lchami 
va b iokim yoviy faollik xosdir. Egri cliiziq 
{2)
hujayralarning 
substratni iste’ m ol qilish jarayonini aks ettiradi.
I faza o ‘sishning orqada qolish fazasidir, u lagfaza nom i bilan 
ataladi (inglizcha — orqada qolish). Ana shu davrda hujayralar 
yangi muhitga o ‘ rganadi. Fazaning boshla (15-rasm ) ni.shida 
b o ‘ linish tezligi nolga Statistik organizm o ‘sishining teng boMadi, 
lekin oxiriga egri chizig' i — borib mikroorganizmlar mazkur turiga 
k o ‘p roq m as kciadigan hajmga erishadi.
П faza — logarifmik o ‘ sish fazasi. Bu davrda hujayralar eng 
k o ‘ p doim iy tezlik bilan boMinadi. Ozuqa moddalari m iqdori hali 
cheklanm agan boMadi. Hujayralar mayda, k o‘ plari hali yosh va 
b iolog ik jihatdan faol, eng yaqqol ifodalangan tur belgilariga ega 
boMadi. Bu fazada k o'payish tezligi hujayraning ikkita izchil 
boMinishi o ‘ rtasidagi vaqt bilan ajralib turadi (generatsiyaning 
da vom etishi). Agar vaqt boMagi 

Download 17.21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   116




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling